Ayurveda yalnızca orman, dağ ve nehirlerde değil, tüm evrenin prensipleri temeline de oturtulmuştur. Bu bağlamda yaratıcı güç ve zekânın yanı sıra tüm evreni oluşturan maddeleri, güçleri ve enerjileri birleştirerek kullanmayı amaçlamaktadır. Doğadaki zeka; insanlık, bilim kuramları da dahil olmak üzere görmüş olduğumuz son derece sofistike fenomenlerin tümünü içermektedir. Ayurveda aslında şifalı olabilecek her şeyin kullanılabilmesi prensibine dayanmaktadır. Bununla birlikte dengesiz bir biçimde kullanıldığında, bu en güçlü tıp tehlikeli bir zehre de dönüşebilmektedir.
Yukarıda bahsetmiş olduğumuz harmoniyi, uyumu anlamanın en iyi yolu doğada etkin bulunan faktörleri anlamaktır. Bu bağlamda Ayurveda, toprak-su-ateş- hava-gaz( diğer maddeleri oluşturur) gibi evreni meydana getiren beş elementi kendine rehber edinmiştir. Son element madde ve enerjiye bakış açısının genişletilmesiyle modern tıp tarafından 20. Yüzyıldan itibaren kabul edilmeye başlanmıştır. Bu beş elementin insanda bulunan beş duyu ve beş parmak gibi bir beşli duyuya tekabül ettiği söylenmektedir.
Daha sonra bu beş element, doğal olarak meydana geldiği görülebilen bir üçlemeye indirgenir. Örneğin katabolizma ( çöküş), anabolizma( yükseliş) ve metabolizma ( çöküş ve yükseliş arasındaki denge) gibi bütünlüğün üç hali olarak da görülebilir. Bu üçlü aynı zamanda Çin’deki Yin, Yang ve Chi ya da Hindistan’daki Shiva, Vishnu ve Brahma olarak da çeşitli kültürlerde yer almaktadır. Ayurveda da ise bu üçlü Vata( Hava ve toprağın biyolojik hali), Pitta ( ateşin biyolojik hali ve üst ile alt arasındaki denge) ve Kapha ( su ve yükselişin biyolojik hali) Dosha olarak karşımıza çıkmaktadır.
İki insan dahi birbirine benzemeyeceği için, her birimizin Doshası da farklı oranlara sahiptir. Sağlığın tanımı, bireysel oranın (dosha) muhafaza edilmesi iken hastalık da bu oranın bozulmasıdır. Bu nedenle Ayurveda tıp ilmi, modern tıbbın formüle edilmiş halinden farklı olarak (eşsizliğine dayanarak) tıbbın bireyselleştirilmiş hali olduğu söylenebilir.
Oranı korumak, uygun beslenme ve yaşam tarzını fiziksel ve zihinsel olarak hayata geçirmemize bağlıdır. Bu da, hastalıklara yoğunlaşmış olan modern tıptan farklı olarak sağlığın çeşitli faktörlerine odaklanarak pozitif olana yönelmemiz anlamına gelmektedir. Ayurveda da hastalıkları göz önünde bulundurmaktadır fakat ikinci bir adım olarak; önceliği hastalığa vererek değil.
Ayurveda, kardeş bilimi olan Yoga ile yakın işbirliği içindedir ve bu nedenle de daha geniş bir sistem olan Yoganın bir parçası olarak değerlendirilmektedir. Her ikisi de, insan sağlığını yalnızca fiziksel değil ruhsal anlamda da en iyi durumda olması olarak tanımlarlar. Ruhsal teriminin buradaki anlamı; yaratıcı zekâmızın gerçeğe ulaştığında vardığı tatmin, mutluluk ve huzur hali anlamındadır.
Bununla birlikte bu aşırı derecede fiziksel ve materyal çağda Ayurveda ve Yoganın popüler bakış açıları masaj ve fiziksel hareketler (Asanas) ile daha fiziksel bir hal almıştır. Fiziksel ve içgüdüsel vücut ile çalışırken Ayurveda beslenme, yaşam biçimi, Asana (fiziksel hareket), bitkiler( binlerce bitkileri içeren bir kullanım alanı mevcuttur), masajlar ve detoks teknikleri gibi terapileri kullanmaktadır. Ayurveda zihinsel ve ruhsal teknikleri ile Yoganın, zihinsel konsantrasyon ve meditasyon teknikleri sahasına girer.
Giriş (Evrimsel Şifa)
Ayurveda'ya göre, insan 7 aşamada değerlendirilmektedir:
- Gıda
- Yaşam enerjisi(Prana)
- Dış akıl (duygular)
- İç akıl (sezgi, zekâ)
- Vecd-tatmin olmuşluk-coşku
- Saf bilinç
- Saf varoluş
Ayurveda
Ayurveda temelde ilk üç seviyeye odaklanmıştır ( fizikten dış akla kadar). İlk seviye ile çalışırken Panchakarma arınma ve dengelenme tekniğini kullanır. Bu 5 detoks prosedürü, yağ masajları ve bunun gibi diğer işlemlerden oluşmaktadır. Ayurveda ayrıca bitki, Yoga Asanaları (fiziksel hareket), beslenme ve yaşam tarzı gibi teknikleri de bu aşamada kullanmaktadır. Sonraki 2 aşamaya geçerken ( Yaşam enerjisi ve Dış akıl) Prana ve nefes kontrolü, ses ve görsellik/konsantrasyon teknikleri kullanır. 4 ve 5. Seviyelerde de çalışır ( iç akıl ve vecd) fakat teknikleri daha üst seviyedeki meditasyon şekilleri ( Samadhi) gibi özel uygulamalar ile birleştirilir.