Yaşamlarımız artık modernleşmiş ve şehirleşmiş olsa da, sağlığımız hala mevsim değişimlerinin bedenimiz ve zihnimizde yarattığı etkilere tabidir. Her mevsimin kendine özgü güzellikleri olduğu gibi, bedenimiz ve zihnimiz için yarattığı güçlükler de vardır. Makale serimizin bu bölümünde, sonbahar mevsiminden bahsedeceğiz.
Sonbaharda doğada olup bitenler
Sonbaharda doğayı gözlemlediğimizde, bunun bir içe dönüş ve ıslah mevsimi olduğunu görüyoruz. Ağaçlar, sonbahara girerken enerjilerini yapraklarından gövde ve köklerine doğru çekmeye başlar; bu yüzden yaprakları önce renk değiştirir, sonra da kuruyup dökülür. Yaz ve ilkbahar mevsimlerinde güneşin bolluğundan faydalanarak beslenmelerine aracı olan yapraklarına, güneşin azalmasıyla artık ihtiyaç kalmamıştır, o yüzden gübre olmak üzere toprağa bırakılır. Artık, kışa hazırlanmak için enerjiyi ve kaynakları arıtma, süzme, ıslah etme ve sadece en saf ve gerekli olanlarını köklere ve tohumlara doldurup, geri kalanlarını eleme ve atma zamanıdır.
Bedenimize etkisi
Tüm canlılar gibi insanlar da, sonbaharda buna benzer bir süreç geçirir. Sonbaharın gelmesi ve güneşin azalmasıyla enerjimizin biraz azaldığını görürüz, çünkü bedenimiz, kışa hazırlık için doğal olarak enerjiyi tasarruflu kullanma ve depolama çabasına girer. Ağaçların yaprakları gibi, sonbahar başlarken çoğumuz, cildimiz ve saçlarımızın da normalden daha fazla kurumaya başladığını görürüz. Yazın, sıcak hava ve kötü beslenme ile biriktirdiğimiz toksin yükü de buna eklenince, kuruluğun tüm dokularımıza etkisi artar ve bağşıklık sistemimiz daha etkisiz çalışmaya başlar. Sonbahar, akciğer ve kalınbağırsak organlarının en zorlandığı mevsimdir, çünkü mevsimin getirdiği kuruluk, bedenin enerjisinin içine çekmesi ve yazdan biriken "ısı birikintilerinin” yarattığı tıkanıklık, bağışıklık sistemi direncini azaltır ve solunum yollarının hassasiyetini arttırır. Bu yüzden nezle, grip gibi bulaşıcı hastalıklar ile, astım, allerjik bronşit gibi kronik üst solunum yolu hastalıkları da sonbaharda artar. Ayrıca, bağırsaklarda artan kuruluk ile kabızlığa meyilin de arttığı görülür.
Sonbahar detoksu
Bir geçiş mevsimi olduğu için sonbahar, ilkbahar gibi, bir detoks programı uygulamak için çok uygun bir mevsimdir. Fakat sonbahar detoksu, ilkbahar detoksundan farklı olmalıdır. İlkbahar detoksunun amacı, bedeni kıştan biriken fazlalıklardan ve aşırı nemden arındırmak amacıyla karaciğeri ve böbrekleri çalıştırmak iken, sonbahar detoksunun amacı, bedeni yazdan biriken toksinlerden arındırmak ve kuruluğa karşı nemlendirmektir. Bedeni kışa hazırlamak amacıyla, farklı yağlar hem harici, hem dahili kullanılarak solunum yolları, bağırsaklar ve cilt nemlendirilir, mevsimsel sebzelerden oluşan basit bir mono-diyet ile hazım sistemi dinlendirilir bağırsak hareketleri düzenlenir ve çeşitli baharat karışımları kullanılarak bağışıklık sistemi, dolaşım sistemi ve metabolizma uyarılıp canlandırılır.
Sonbahar diyeti
Sonbaharda doğanın bize sunduğu besinler, son derece besleyici ve nemlendirici niteliktedir. Sanki ağaçların kurumasına şifa olmak için yağan yağmurun toprağı beslemesi ve nemlendirmesi gibi, toprak ana da bize sunduğu gıdalarla bedenimizi beslemek ve nemlendirmek ister. Bu mevsimde bolca bulabildiğimiz, elma, armut, narenciye, hurma gibi, geç olgunlaşan, tatlı, zengin ve sulu meyvalar ile pancar, yer elması, kereviz, havuç gibi kök sebzeleri, mutfaklarımızı ve tabaklarımızı doldurmalıdır. Bedeni içten dışa nemlendirmek için, sonbaharda yemekler bol su ile yapılmalı, daha fazla tereyağı ve zeytinyağı kullanılmalı, baklagil ve tahıllar da daha sulu bırakılmalıdır. Metabolizmayı, bağışıklık sistemini ve akciğerleri uyarmak amacıyla, yemeklere normalden biraz daha fazla acı baharat katmak, sonbaharda çok iyi bir alışkanlıktır. Bağışıklık sistemine olan baltalayıcı etkilerinden dolayı, meyva harici şeker ve suni tatlandırıcılar kesilmeli, bitkisel rafine ve katı yağlardan tamamıyla uzak durulmalıdır.
Bol miktarda yağ
Ayurveda, sonbaharda bedenin harici olarak da sürekli nemlendirilmesi ve beslenmesine çok önem verir. Bunun için her sabah, burun deliklerinin ve kulakların içleri dahil tüm bedene yağ masajı yapılması, hatta ağzın diş fırçaladıktan sonra yağ ile çalkalanması önerilir. Susam yağı veya zeytin yağı bunun için idealdir. Yağ masajından on dakika kadar sonra ılık duş alınır, fakat uygulanan yağın birazının kalmasına izin verilir. Bu uygulama, bağışıklık sisteminin dışarıdan gelen enfeksiyonlara karşı mücadelesine büyük destek verir, çünkü nemlendirip beslediğimiz bu dokular, enfeksiyonların giriş kanallarıdır.
Meditasyon
Sonbahar içe dönüş mevsimidir. Bu mevsim boyunca hergün, sessiz ve sakin bir ortamda oturarak, kendi nefesimizi dinlediğimiz, yani içe döndüğümüz 15-20 dakikayı kendimize ayırmalıyız. Bunun için özel bir tekniğe ihtiyacınız yok, fakat belirli bir nefes egzersizi veya meditasyon tekniğini denemeye ilginiz varsa, buna başlamak için en ideal zaman şimdidir.
Basit bir sonbahar detoks programı
Bir hafta boyunca, sadece kitchari (mevsim sebzeleri, bol su, baharat ve sade yağ (ghee) ile pişirilmiş maş fasülyesi ve esmer pilav yemeği) yiyin. Gün boyu taze zencefil çayı için. Her sabah kendinize yağ masajı uygulayın ve hafif bir egzersiz yapın. Her akşam kısa bir meditasyon yapın.
Her sene olduğu gibi, Heal İstanbul Doğu Şifa Sanatları Merkezi’nde bu sene de yapacağımız bir haftalık sonbahar detoks programımız hakkında bilgiyi www.healistanbul.com adresinden veya bizi arayarak alabilirsiniz. Bu program, denetim altında yapılacağı için, kapsamlı ve derin bir arınmayı amaçlar. Tüm gerekli malzemeler ve eğitimler de katılımcılara sağlanacaktır.
Size güzellik, ilham ve sevgi dolu bir sonbahar diliyorum.
Yazan: Dr. Onur Aydınoğlu
Dr. Onur Aydınoğlu, yüksek lisans ve doktora eğitimini gördüğü ABD’nin Washington Eyaleti’ndeki Bastyr University’de Geleneksel Çin Tıbbı, Akupunktur, Bitkisel Tıp ve Naturopatik Tıp üzerine uzmanlık kazandı. Daha sonra New Mexico Üniversitesi Tıp Fakültesi’nin entegre tıp merkezi Center For Life’da uzman hekim, Southwest Acupuncture College’da ise öğretim görevlisi olarak hizmet verdi. 12 yıldır doğal ve bütünsel tıp, 20 yıla yakındır da meditasyon, çigong, taiçiçuan, nefes ve enerji çalışmaları ile uğraşmaktadır. Bir buçuk yıldan beri, Kadıköy Moda’da, Ayurveda uzmanı olan eşi Ulli Allmendinger ile beraber, kurucusu olduğu, Heal İstanbul Doğu Şifa Sanatları Merkezi’nde doğal sağlık danışmanlığı ve terapileri hizmeti sunmaktadır.