Hormonlar görünmez, dokunulmaz, işitilmez, tadılmazlar, ama sağlığınızı, ruh halinizi etkileyen en güçlü etkenlerdir. Bu yazıda belli başlı hormonları ve onların etkilerini okuyacaksınız.
Melatonin – Uyku Hormonu
Görevi: Melatonin beyinde epifez bezinde üretilir ve uyumanıza yardım eden hormondur. Güneş batınca kortizol seviyeleriniz düşer ve bu durum vücudunuzun daha fazla melatonin üretmesine yol açar. Melatonin ayrıca serbest radikallerle savaşan bir antioksidandır ve kanseri önlediğine inanılmaktadır.
Dengesizlik Belirtileri: Uykuya geçmekte veya derin uykuya dalmakta zorlanıyor veya uykusuzluk çekiyorsanız siz de melatonin dengesizliği olabilir. Vücudunuz çok fazla kortizol üretiyorsa da melatonin üretimi bundan etkilenir. Gece ne kadar geç yatıyor, ışıkları ne kadar uzun süre yanık bırakıyorsanız, vücudunuz o kadar az melatonin üretir.
Yapabilecekleriniz: Melatonin sorununun değerlendirmesi kişinin gösterdiği belirtilere bağlıdır. Melotonin eksikliği yaşıyorsanız yatağa daha erken gitmeli, dilinizin altına bir melatonin damlası veya hapı koymalı ki bu da bir doktor reçetesiyle yapılmalıdır.
DHEA – Yaşlanmayı Engelleyen Hormon
Görevi: DHEA (dehidropiyandrosteron) adrenalin bezlerinde ve vücudun diğer kısımlarında üretilir. Bilimsel araştırmalar DHEA hormonunun bağışıklık sistemini güçlendirdiğini, depresyonu uzaklaştırdığını ve kortizol fazlalığının etkilerini düzenlediğini gösteriyor. Kortizol fazlalığının düzenlenmesiyse enerji, canlılık, uyku, adet öncesi semptomları ve zihinsel netliğe faydalı olmaktadır. Araştırmalara göre DHEA kemik yoğunluğuna yardım ediyor ve kanser, obizete ve diyabet başlangıcını öteliyor ve kas üretimine yardımcı olarak vücut yağını azaltıyor.
Dengesizlik Belirtileri: Yaşlanmayla ilgili birçok hastalığın DHEA azalmasıyla ilişkili olduğu düşünülmektedir. Depresyon belirtileri, zayıf bağışıklık sistemi, örneğin sık sık grip ve nezle olma bu hormon eksikliğiyle ilişkili olabilir.
Yapabilecekleriniz: DHEA vücudun çeşitli yerlerinde üretilmektedir. Bu yüzden kan veya idrar testlerinden doğru sonuç olmak zordur. Egzersiz, diyet, stres yönetimi ve besin takviyeleri DHEA dolaşımının hızlanmasına yardımcı olabilir. DHEA takviyelerinin doktor reçeteleriyle alınması gerekir.
Östrojen – Kadınlık Hormonu
Görevi: Östrojen en önemli kadınlık hormonudur. Yumurtalıklar tarafından salgılanır ve üreme, adet döngüsü ve menopozdan sorumludur.
Dengesizlik nedeni: Östrojen fazlalığı pek sık rastlanan bir rahatsızlık olmamakla birlikte doğum kontrol hapları, menopoz sonrası hormon replasman tedavisi yüzünden meydana gelebilir. Östrojen hormone seviyesinin düşüklüğü daha çok rastlanılan bir durumdur ve kötü beslenme, aşırı egzersiz ve yumurtalıklarda östrojen salgılanmasını kontrol eden hipofiz bezi bozuklukları veya rahatsızlıkları yüzünden meydana gelebilir.
Dengesizlik Belirtileri: Dışsal dengesizlik belirtileri arasında sivilce, cilt lezyonları, cilt incelmesi ve saç kaybı görülebilir. Yüksek seviyeler aynı zamanda kabızlık, ruh hali değişkenlikleri, depresyon ve kronik kasiskelet ağrıları anlamına gelebilirken düşük östrojen seviyeleri osteoporoza yol açabilir.
Yapabilecekleriniz: Magnezyum ve B vitamini komleksi gibi gıda takviyeleri düşük östrojen seviyelerine yardımcı olabilir. Düşük östrojen seviyelerinde en yaygın kullanılına tedavi yöntemi hormone replasman tedavisidir, fakat daha iyi beslenme, daha fazla egzersiz gibi hayat tarzı değişiklikleri de yardımcı olabilir.
Testosteron – Erkeklik Hormonu
Görevi: Erkeklik hormonu olan testosteron kadınlarda ve erkeklerde ana seks hormonudur. Ayrıca doğanın vücudun kas oluşumuna yardım ettiği bir anabolik steroittir.
Dengesizlik Nedeni: Doğru miktarda testosteron hormonu üretimi hayat tarzına, yani beslenmeye, ruh haline ve günlük aktivitelere bağlıdır. Uzmanlara göre çok fazla et tüketmek, hareketsiz bir yaşam sürmek, aşırı alkol tüketimi ve sigara testosteron dengesizliğine ve erken andropoza girilmesine yol açabilir. Erkek menopozu olarak da bilinen andropoz testosteron seviyesinin doğal bir biçimde azalmasına denir.
Dengesizlik Belirtileri: Erkeklerde ve kadınlarda kilo alma (özellikle karın çevresinde), cinsel enerjinin azalması, uykusuzluk, depresyon ve hafıza zayıflığı testosteron hormonlarının dengesizliğiyle ilişkili olabilir. erkeklerde testosteron seviyesinin düşüklüğü ereksiyon sorunlarına yol açabilirken, kadılarda yüksek testosteron aşırı kılllanmaya ve sesin kalınlaşmasına ve sivilce oluşumuna yol açabilir.
Yapabilecekleriniz: Öncelikle hormon seviyelerinin ölçülmesi için bir doktora görünmeniz gerekir. Stresi azaltma, sağlıklı beslenme ve düzenli egzersiz gibi küçük değişiklikler testosteron seviyelerini düzeltebilir.
Serotonin – Mutluluk Hormonu
Görevi: Serotonin doğanın ürettiği ‘iyi hisset’ kimyasalıdır. Ruh halini, uyku düzenini, iştahı, hafızayı ve bazı kas işlevlerini düzenler.
Dengesizlik Nedeni: Hayat tarzına bağlanabilen östrojen ve testosteron hormonlarından farklı olarak serotonin dengesizliğinde beyin bazen ruh halinizi ve stres seviyenizi düzenlemek için yeterli hormon salgılamıyor. Serotonin seviyesinin aşırı düşük olması durumlarında suçlu hafif uyuşturucular, kimi ilalar ve takviyeler olabilir.
Dengesizlik Belirtileri: Serotonin seviyesinin düşükk olması depresyona yol açabilir. Diğer dengesizlik belirtileri migren, kilo alma, panik ataklar, karbonhidrat açlığı ve uykusuzluk sorunlarıdır. Serotonin seviyesinin aşırı yüksek olması çok ciddi bir sorundur ve ajitasyona, kafa karışıklığına, uyuşmaya ve libidonun düşmesine neden olabilir.
Yapabilecekleriniz: Öncelikle hormon seviyenizi ölçümü için bir doktora görünmelisiniz. Şiddetli vakalarda doktornuz beyindeki serotonin seviyesini düzenlemek için antidepresan yazabilir. Serotonin üretimini düzenlemenin doğal yolları, düzenli uyku (günde 7-8 saat), avakado, yogurt gibi triptofan açısından zengin gıdalar tüketmek ve yeterli egzersizdir.
Kortizol
Görevi: Adrenal bezleri tarafından üretilen kortizol, sağlıklı ve enerji dolu kalmanızdan sorumlu olan hormondur. Ana hedefi fiziksel ve psikolojik stresi kontrol etmektir.
Dengesizlik Nedeni: Stresli zamanlarda vücudunuzun duruma tepkisi kortizol seviyesini yükseltmektir. Bu durum genellikle daha sonra normal seviyelerin düşmesine neden olsa da, bazı insanlarda kortizol seviyesi yüksektir.
Dengesizlik Belirtileri: Kortizol seviyesinin sürekli yüksek olması mide ülserlerine, yüksek tansiyona, yorgunluğa, anksiyeteye ve yüksek kolesterole neden olabilir. Tam tersine düşük kortizol seviyeleri de kronik yorgunluk sendromu ve alkolizm gibi rahatsızlıklardan sorumludur.
Yapabilecekleriniz: Kortizol seviyesi yüksek olan insalarda stresle baş etme yolları bulmak yardımcı olmaktadır. Gevşeme teknikleri ve meditasyon yardımcı olabilir. Eğer hiçbir şey etkili olmuyorsa stresinizi yükselten olaylardan ve ortamlardan uzak durmayı deneyiniz.