Kronik öksürük 8 haftadan uzun süren öksürük olarak tanımlanır ve sık görülen bir durumdur. Amerika ve Avrupa’daki sigara içmeyen nüfusun % 40’ı bir dönemde kronik öksürük yaşar ve öksürük genel olarak doktor ziyaretlerinin en yaygın 5 sebebinden biridir.
2006’da, yaş ortalaması 48 olan ve 6 aydır öksüren kadınlar arasında yapılan bir araştırmada %39’unun astımı, %9’unun burun arkası sızıntısı (kronik üst solunum yolu sendromu), %9’unun ise gastroözofageal reflüsü olduğu görülmüştür.
Bunların yanında %11’inde kronik obstrüktif akciğer hastalığı (COPD) görülmüştür. Ciddi ve ilerleyen bu hastalık hem amfizem hem de bronşiti içerir. Özellikle sigara içenler yüksek risk altındadır.
Kronik öksürüğe sebep olan başlıca 8 neden şunlardır:
Astım ve Alerji Astım, kronik bir akciğer hastalığıdır. Bu hastalığa sahip kişilerde akciğerlerdeki solunum yolları iltihaplanmaya ve şişmeye yatkın olurlar. Öksürük astımın karakteristik belirtilerinden biridir. Astımı olmayan kişilerde de alerjik reaksiyonlar öksürmeye sebep olabilir. Öksürüğünüzün alerjilerden kaynaklanıp kaynaklanmadığını anlamak için ne zaman başlayıp bittiğini not etmek faydalı olacaktır. Kuru ve polenlerin havada uçuştuğu bir günde, klimalı bir odaya girdiğinizde öksürük bir anda kesiliyorsa veya evcil hayvanlarla temasınızda kötüleşiyorsa muhtemelen alerjiniz vardır. Neyin alerjiye sebep olduğunu kestiremediğinizde doktorunuz çeşitli testlerle bunu anlayabilir.
Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı (COPD) Hırıltılı öksürüğe sebep olan durumlardan biri amfizem ve bronşiti içeren bir akciğer hastalığı olan COPD’dir. COPD, akciğerdeki solunum yolları iltihaplanınca veya zarar görünce, genellikle sigaraya bağlı olarak ve 45 yaşın üstünde oluşur. Akciğerler fazla mukus üretmeye başlar ve vücut da bunları öksürükle dışarı atmaya çalışarak cevap verir. COPD’ye bağlı doku hasarından dolayı havayı akciğerlerden dışarı atmak zorlaşabilir, bu da nefes nefese kalmanıza sebep olur. Öksürüğün diğer genel nedenleri elendikten sonra doktor COPD olup olmadığınızı kontrol edebilir.
Gastroözofageal Reflü (GERD) Zayıf mide kapakçığından dolayı midedeki asidin yemek borusuna tırmandığı bir rahatsızlıktır. Ana belirtisi aşırı mide ekşimesidir. Ancak öksürük, göğüs ağrısı ve hırıltı da sık görülen belirtilerdendir.
Solunum Yolu Enfeksiyonu Öksürük üşütme, grip ve diğer solunum yolu enfeksiyonlarının en sık görülen belirtilerindendir. Öksürükle birlikte burun tıkanıklığı ve ateş yaşıyorsanız sebebinin viral (virüs kaynaklı) enfeksiyon olduğu söylenebilir. Fakat tüm diğer belirtiler geçtikten sonra öksürük devam edebilir, çünkü akciğerdeki solunum yolları hassas ve iltihaplı kalır. Bu duruma burun arkası sızıntısı (kronik üst solunum yolu sendromu) denir.
Daha ciddi bir solunum yolu enfeksiyonu bakteri veya virüs kaynaklı olabilen zatürredir. Ateş, üşüme, göğüs ağrısı, yorgunluk ve baş dönmesinin yanında, yeşil renkli mukus ile görülen öksürük hastalığın karakteristik belirtilerindendir. Antibiyotikler tedavi edilir ve 2-3 haftada iyileşir. Fakat yine öksürük daha uzun bir süre devam edebilir.
Hava Kirliliği Havayı kirleten çeşitli maddeler inatçı bir öksürüğe sebep olabilir. Egsoz dumanı gibi kısa süreli maruz kalınanları bile öksürüğe, balgama ve akciğer tahrişine sebep olabilir. Duman ayrıca astım ve alerji belirtilerini de kızıştırabilir. Evde görülen küf de benzer şekilde hırıltı ve öksürüğe yol açabilir.
Akut Bronşit Eğer soğuk algınlığından iyileşirken aniden ortaya çıkan mukuslu bir öksürük başlarsa akut bronşit geçiriyor olma ihtimaliniz yüksektir. Bu hastalıkta solunum yolları enfeksiyonlu ve iltihaplı olur. Öksürüğün yanında bronşit, ateş, üşüme, ağrı, boğaz ağrısı gibi tipik grip belirtilerini ortaya çıkarabilir. Öksürük diğer belirtilerden sonra geçebilir. Ancak geçmezse veya sık sık akut bronşit görülürse, bu kronik bronşite işaret ediyor olabilir.
ACE İnhibitörler Yüksek tansiyon veya kalp yetmezliği tedavisinde kullanılan ilaçlarda bulunan ACE inhibitörleri kullanan 5 kişiden 1’inde kuru öksürük gelişmesine sebep olur. Bazı vakalarda öksürük, ilaçları almayı bıraktıktan sonra haftalarca devam edebilir. Bu sebeple öksürük geliştirme riski kadınlarda, Afroamerikanlarda ve Asyalılarda daha yüksektir. İlaçlar her halukarda doktora danışmadan bırakılmamalıdır.
Boğmaca Bu bakteriyel hastalığın belirtileri hafif ateş, burun akıntısı ve nefes almayı zorlaştıran şiddetli öksürüktür. İlk safhasından sonra ateş düşebilir ama öksürük uzun süre devam edebilir.
Evde Yapılabilecek Öksürük Şurubu
- Öksürük için kendi başınıza ve bir uzmanın yardımıyla uygulayabileceğiniz birçok alternatif tedavi yöntemi vardır. Evde öksürük şurubu hazırlamak için 250 gram ılık ananas suyuna, iki çay kaşığı bal eklenir. Bal ananas suyundaki bromelayini harekete geçirir. Öksürük için bir diğer tarifte ise bir limonun suyuna 2 çorba kaşığı gliserin ve 12 çay kaşığı bal eklenir. Her kullanımdan önce iyice karıştırarak yarım saatte bir, bir çay kaşığı alın. Karışımı buzdolabına koymayın.
- Ayurveda eşit miktarda limon suyu ve bal karışımını öksürük için tavsiye eder. Mukuslu öksürük için yarım çay kaşığı toz zencefil, bir tutam karanfil, bir tutam tarçın ve bir bardak su ile çay yapılabilir. Gargara yapmak için bir bardak suya bir tutam tuz ve iki tutam toz zerdeçal karıştırılır.
- Ayurvedik tıpta kronik öksürük için 1 birim susam veya çörek otu ve yarım birim shatavari (Asparagus racemosus - bir çeşit kuşkonmaz) karıştırılır. Tatlandırmak için zencefil veya işlenmemiş şeker ekleyin ve günde 30 gram alın.
- Bitkisel bir çözüm olarak bir soğan derin bir kaba doğranır. Üstünü kaplayacak kadar bal eklenir ve gece boyu bekletilir. Ertesi gün karışım süzülür ve suyundan günde 4 veya 5 kere bir çay kaşığı içilir.
- Taze meyve ve sebze suları öksürük için faydalıdır. İçine bir tarçın çubuğu eklenen sıcak armut suyu veya içine kakule veya kimyon eklenmiş meyve suları içilebilir.
Profesyonel yardımla uygulanabilecek yöntemler arasında detoks terapisi yer alır. Bu yöntem öksürük enfeksiyon veya alerji kaynaklıysa işe yarayabilir. Aküpresür, refleksoloji ve shiatsu faydalı bodywork çalışmalarıdır.