Sinir sistemi; vücut genelinde iletişimi sağlayan, diğer tüm vücut sistemlerini kontrol eden ve düzenleyen beyin, omurilik, sinirler ve tüm kimyasal habercilerden oluşmaktadır. Beyni oluşturan milyarlarca hücre; beyincik ile sol ve sağ hemisfer olarak bilinen iki büyük lobda bulunmaktadır. Bu hemisferler beyin omurilik sıvısı havuzunda yüzmekte ve daha da ötesi kafatası (kraniyum), beyin omurilik zarları ve kafatasına en yakın yerde bulunan beynin kıvrımlı tabakasının (serebral korteks) hemen üzerinde uzanan koruyucu örtü ile dışarıdaki tehlikelere karşı korunmaktadırlar. Beynin kendisi beyin sapı olarak bilinen bir doku desteği üzerine oturmuştur. Beynin en eski yapısı olan beyin sapı; bilinç, kalp atışı, kan basıncı ve solunum da dahil olmak üzere vücudun temel fonksiyonlarını kontrol etmektedir.
Beyin sapı kafatasındaki bir açıklık üzerinden iner ve omurilik olarak bilinen sinir demetine bağlanır. Omurlar tarafından korunmasının yanı sıra, omurilik de beyin gibi beyin omurilik zarları ile kaplanmış ve beyin omurilik sıvısı ile çevrelenmiştir.
Omurilik ve beyin arasından geçen iki tip sinir olduğuna inanılmaktadır: dokunma duyusunu taşıyan büyük sinir lifi demetleri ve ağrı hissini taşıyan küçük demetler.
Beyin ve sinirler, sinir hücresinden sinir hücresine, nörotransmitterler olarak adlandırılan ayırıcı bir grup kimyasal sayesinde haberleşirler. Nörotransmitterler, işleyen bir sinir sistemi için giriş kapısıdır - Duyusal algı, kas kontraksiyonu, duygular, düşünceler ve ağrı farkındalığını kolaylaştırırlar. Nörotransmiterlerin çoğu beyin ve sinir sistemi üzerinde çok yönlü görev yürütürler; bu ise kullanıcılarının gereksinimlerini karşılamak için değişebildikleri anlamına gelmektedir.
Bir bütün olarak sinir sistemi birbiriyle örtüşen üç sistemden oluşmaktadır: beyin ve omuriliği kapsayan merkezi sinir sistemi (CNS), kalp atışı, sindirim ve bez fonksiyonları gibi istemsiz fonksiyonları kontrol eden otonom sinir sistemi (ANS) ve CNS’i vücuttaki tüm doku ve istemli kaslarla birleştiren periferik sinir sistemi (PNS). Sağlık ve şifa bulma; birbiriyle ilişkili bu üç sinir sisteminin ve vücudun diğer sistemlerinin düzgün çalışması için gerekli olan engellenmemiş sinir akışının dengesine dayanmaktadır.
Spinal sinir çiftleri omurganın omurlarından çıkıp vücudun her bölümüne (kaslar, kemikler, organlar, bezler vs.) uzandığından; yaralanma ya da diğer nedenler sebebiyle (kraniyum dahil) spinal sistem ve vücudun iskelet yapıları aynı hizaya gelemediğinde, sinir fonksiyonu engellenebilir. Bu nedenle alternatif hekimler kendi kapsamlı sağlık programlarının bir parçası olarak bu tip sapmaları kontrol ederler. Bu tip sapmalar varlığında, beden ve ruh sağlığını iyileştirmek amacıyla yapılan bir takım egzersizler, kiropraktik, kraniosakral terapi, nöralterapi, osteopatik tıp ve proloterapiyi de kapsayan bir takım alternatif tedaviler bunları düzeltmek için kullanılabilirler. Ayrıca, akupunktur ve yoga sinir fonksiyonlarının geliştirilmesine yardımcı olabilir ve biyofeedback eğitimi ve nöralterapi de beyin fonksiyonlarının geliştirilmesi amacıyla kullanılabilir.