Gevşeme egzersizleri, yoga, t'ai chi ve dans terapisi hastaların fiziksel ve zihinsel stres belirtilerini hafifletmeye yardımcı olur. Hidroterapi, masaj terapisi ve aromaterapi sinir sisteminde genel bir rahatlama sağladığından bazı endişeli hastalar için yararlıdır. Stresin giderilmesi için aromaterapi uzmanları tarafından yaygın olarak lavanta, papatya, portakal çiçeği, tatlı keklik otu ve ylang-ylang esansiyel yağları tavsiye edilmektedir.
Meditasyon da stres kontrolü için yararlı bir araç olabilir. Bireyin stres duygularıyla baş etmesi için zihninde memnuniyet verici ve yatıştırıcı zihinsel imgeleri canlandırmayı öğrendiği güdümlü imgeleme de yararlı olacaktır. Birçok kişi egzersiz, sanat, müzik ve yazma gibi faaliyetleri stresi azaltmak ve gevşemek için yararlı bulabilir.
Bazen stresi azaltmak için en iyi tedavi kişiyi dinleyecek bir aile üyesi veya arkadaştır. Stresli durumlar ve olaylar hakkında konuşmak, kişinin problemleri ele almasına ve dolayısıyla da bunlarla ilgili stres seviyesini azaltmasına yardımcı olabilir. Sıkıntılı zamanlarda yönelebileceği sosyal bir destek ağına sahip olmak zihinsel ve fiziksel sıhhat adına herkes için önemlidir. Evcil hayvan terapisinin de stresi azalttığı bildirilmiştir.
Bitki ve holistik sağlık uzmanları tarafından stresi azaltmak için adaptojenler olarak bilinen bitkiler de önerilebilir. Bu bitkilerin, strese uyum sağlanmasına yardımcı olduğu düşünülür. Adaptojenlere örnek olarak Sibirya ginsengi (Eleutherococcus senticosus), ginseng (Panax ginseng), karaağaç (Dioscorea villosa), borage (Borago officinalis), meyan (Glycyrrhiza glabra), sarı papatya (Chamaemelum nobile), deve dikeni (Silybum marianum) ve ısırgan otu (Urtica dioica) sayılabilir.
Ayurveda ya da geleneksel Hint tıbbı uygulayıcıları, stresi azaltmak ve vata dosha’daki dengesizliği azaltmak için süs biberi kökü, emblic myrobalan meyvesi ya da geleneksel geriforte veya mentat formülleri reçete edebilir.
Ayrıca, stres vücudun bağışıklık tepkisini zayıflatır, dolayısıyla bu azalmayla mücadelede vitamin desteği yararlı olabilir. Beslenme de önemlidir; yüksek dozlarda kahve ve diğer kafeinli içecekler sinir, huzursuzluk, anksiyete ve uykusuzluğa neden olur. Hayvansal kaynaklardan elde edilen yüksek proteinli gıdalar, yüksek düzeyde anksiyete ve stres ile ilişkili olan beyindeki dopamin ve norepinefrin (noradrenalin) seviyelerini yükseltir. Tam tahıllar mutluluk duygusunun yaratılmasında etkili olan beyindeki serotonin nörotransmiteri üretimini teşvik eder.
Stres tedavisinde uygulanabilecek yöntemler şöyle listelenebilir:
- Yürümek: Enerjik bir yürüyüş alınan derin nefesler sayesinde kan basıncını düşürür, kolları ve bacakları esnetir ve stresi azaltır.
- Tai Chi ve Qigong: Tai Chi, stres hormonu olan kortizolün seviyesini düşürür. Qigong egzersizleri ise tai chi’den daha hafiftir ve daha az hareket içerir. Buna rağmen, Koreli araştırmacılar qigong’un, vücudun ruhu canlandıran, stres gideren bileşenleri olan beta-endorfinlerin seviyelerini önemli bir şekilde arttırdığı bulgusuna varmıştır.
- Hayalde Canlandırma: Strese yakalandığında sakinlik üzerine düşünmek faydalı olmaktadır. Gözler kapatılır ve derin nefes alıp vererek başlanır. Ormanda gezinti, sevilen birine sarılmak ya da sahilde yürüyüş gibi rahatlatıcı bir sahne hayal edilir. Bu hayalde sesler, kokular gibi ayrıntılara odaklanılır.
- Dua Etmek: Dua etmek, meditasyon ve hayalde canlandırmanın bir biçimi olduğu için strese iyi gelmektedir.
- Müzik Terapisi: Müzik stresi dindirmekte faydalıdır. Mutfakta veya ofiste bir radyo veya teyp bulundurmak, arabada veya toplu taşımada müzik dinlemek gibi, rahatlatıcı müziklerle oluşturulan gevşeme kayıtları da strese karşı etkili olmaktadır.
Sosyal Destek
Sosyal ilişkiler stresin sebebi ya da çözümü olabilir. Sosyal hayatta doğru bir tavır tutturmak stres için hem tedavi edici hem de önleyici olabilir: - İçe kapanmak perspektif kaybına ve strese yol açar. Başkalarıyla paylaşımda bulunmak problemler hakkında düşünce tarzının değişmesine ve stresin azalmasına yardım eder.
- Evcil hayvanlar stresi azaltmaya yardımcıdır. Yalnız yaşayan 100 kadın üzerinde yapılan araştırmada köpeği olan yarısında kan basıncı testleri daha düşük sonuçlar vermiştir. Evcil hayvanlar herkese göre olmasa da hayvanlarla bir arada bulunmayı sevenlerde sakinleşmeye yardımcı olabilir.
- Gönüllü olmak yaşamdaki iyi şeyleri anımsamaya yardım eder. Daha az şanslı olanlara yardım etmek, kişiye ne kadar şanslı olduğu net bir şekilde hatırlatır. Yardımseverliğin kişinin kendisine yardımı da budur.
- Herkesi mutlu etmek imkansızdır. "Hayır" demeyi öğrenmek ve mükemmel olmaya çalışmamak stres için faydalıdır.
- Sınırlar konusunda net olmak ve bunları uygulamak stresi azaltır. Kendi sınırlarına saygı göstermek başkalarından saygı görmek için ilk adımdır.
- Her işi üstlenmeye çalışmak stresi çok artırabilir. Bazı işleri başkalarına bırakmak ve bunları kafaya takmamak gerekmektedir.
Bitkisel Tıp
- Papatya çayı: Tepeleme 2-3 çay kaşığı papatya çiçeği 1 fincan kaynar suya eklenir. Soğuyana kadar demlenir ve süzülür. Günde üç bardağa kadar içilir.
- Adaptojenler: Adaptojenler vücudun fiziksel ve duygusal strese direncini artırmaktadır. Günde bir veya iki kez meyve suyuna veya çaya ½ çay kaşığı ginseng tentürü eklemek veya günde 1-2 tane 250 miligramlık kapsüllerden almak tavsiye edilmektedir.
- Diğer sakinleştirici bitkiler: Stres ve endişe için kedi nanesi, passiflora, takke çiçeği ve Güney Pasifik’ten yatıştırıcı bir bitki olan kava kava tavsiye edilmektedir. 1 çay kaşığı bitki bir fincan kaynamış suya eklenerek bu bitkilerin herhangi birinden çay yapılabilir. 10 dakika dinlendirilip, süzülerek içilir veya ambalajdaki talimatlar uygulanır.
Homeopati
Stresi gidermek için gümüş nitrat, gelsemiyum veya likopodyum tavsiye edilmektedir. Semptomlara bu ilaçlardan hangisinin en uygun olduğunu öğrenmek için bir homeopata başvurulabilir.
Çin Tıbbı
Çin tıbbını uygulayanlar stresi qi’nin yani yaşam enerjisinin zayıflığı olarak görürler. Stresi kişinin özel problemine ve bünyesine bağlı olarak birçok farklı bitkiyle tedavi ederler. Astragalus (geven) kökü, ginseng, gardenya meyvesi, jujube tohumu, atractylodes, schisandra meyvesi, eleutherococcus, poria mantarı ve amber tavsiye edilmektedir.
Akupunktur qi’yi güçlendirebilir ve böbreği, dalağı ve akciğeri yeniden uyumlu hale getirebilir. Akupunktur için bir uzmana danışılmalıdır. Kendi kendine uygulamalar için akupresür tercih edilebilir. Aşağıdaki noktaların her birine 3 dakika süreyle sürekli, nüfuz eden parmak basıncı uygulanır.
- Üçlü Isıtıcı 15, sırtta omzun tepesinden 1,5 cm aşağıda, ense kökü ile omuz ekleminin arasında yer almaktadır.
- Mesane 10, kafatasının hemen altında, belkemiğinden 1,5 cm yukarıda yer alır.
- Yönetici Kanal 24, burun kemerinin alınla birleştiği yerde, kaşların arasındadır.
- Kalp zarı 3, kolun iç tarafında, dirsek ekleminin kıvrımının altındadır.
Natüropati
On dokuzuncu yüzyılın başlarından bu yana sağlık spaları tüm Amerika ve Avrupa’da yorgun, depresyonlu ve stresli insanları kucaklayan inziva yerleri olmuştur. Uzun, zor, stresli bir günden sonra sıcak bir banyo veya sıcak bir küvete girmek kadar rahatlatıcı olan çok az şey vardır.
Diğer Çareler
- Gülümsemek ve mizahı hayata dahil etmek.
- Acil müdahale gerektirmeyen fatura, bozulan cihazlar gibi stres etkenlerini zihinde geri plana atıp, bunlarla zamanı geldiğinde uğraşmak.
- Gelecekteki hoş bir şeyi düşünüp, onu dört gözle beklemek.
- Konser, yemek, masaj veya hafta sonu kaçamağı gibi güzel bir şeyler planlamak.
- Bahçeyle veya bahçe için arazi yoksa iç mekan bitkileriyle ilgilenmek.
- Stres durumunda bulmaca, kağıt uçaklar gibi anlık dikkat dağıtıcılar kullanmak.
- Kontrolün elinde olduğunu hissetmek için hayal gücünü kullanmak.
Beslenme
- Yüksek karbonhidratlı yiyecekler (krakerler, yağlı simit, makarna) gevşemeyi teşvik eden beyin kimyasallarının salınımını uyarmaktadır.
- Potasyum alınmalıdır. Kronik stres, duygu durumunu, kan basıncını, endişe tepkilerini, kolesterol ve kan şekeri seviyelerini kontrol etmeye yardımcı olan adrenal bezlerini yıpratır ve gerçekten küçültebilir. Sağlıklı, esnek adrenal bezleri için ana besleyici madde potasyumdur. Stresi gidermeye yardımcı olması için bu mineral açısından zengin olan avokado, patates, lima fasulyesi, somon, tavuk, muz, domates ve kuru kayısı gibi yiyecekler tüketilmelidir.
- Özellikle çabuk sinirlenen kişiler kafeinsiz kahve içmelidir. Bu daha sakin ve daha az stresli olmayı sağlar. Fakat kafeinli kahveden bir anda vazgeçilmemelidir, çünkü ani kafein yoksunluğu birkaç gün baş ağrısı yaratabilir.
Takviyeler
Günlük olarak multivitamin/mineral takviyesi alınması tavsiye edilmektedir. Multivitaminin B vitaminleri, C ve E vitaminleri, kalsiyum, magnezyum, kromyum, bakır, demir, manganez, molibden, selenyum ve çinko içermesine dikkat edilmelidir.