Alternatif tıp, stresi azaltmak adına birçok farklı ve çeşitli strateji sunar. Bunlardan en bilinenleri akupunktur, biofeedback, meditasyon, alternatif diyet ve beslenme programları, şifalı bitkiler ve egzersiz gibi yöntemlerdir.
Stres, normal vücut fonksiyonlarını bozguna uğratan ve zihinsel veya fiziksel sağlığı bozan herhangi bir uyarana veya mücadeleye karşı bir reaksiyon olarak tanımlanabilir. Hastalık, ağrı veya duygusal çatışma gibi bazı içsel koşullar ya da ailede ölüm, finansal sorunlar gibi dış koşullar nedeni ile oluşabilir. Hatta yeni bir evlilik, iş hayatında terfi etme, finansal kazancın ani artışı gibi olumlu bazı durumlar bile strese neden olabilir.
N.D, Amerikan Doğal Tıp Doktorları Derneği Eski Başkanı Konrad Rail’e göre stres alerjik reaksiyonlar, kötü beslenme, beslenme eksikliği, madde bağımlılığı veya vücuttaki biyokimyasal bir dengesizlik gibi nedenlerden dolayı da ortaya çıkabilir. Bu iç dengesizlikler stresin ortaya çıkmasını sağlayan önemli katkı faktörleridir. Stres, vücutta biyo kimyasal dengesizliğe sebep olacak olan bir döngü başlatılmasına yardımcı olur; bu durum sırayla, bağışıklık sistemini tüketir, kişi için daha da fazla strese neden olabilecek bir hastalığa sebep olur ve döngü şiddetlenerek devam eder.
Her ne kadar stres belli bir dereceye kadar hayatımızın normal bir parçası olsa da, uzun süreli stres, daha ciddi sağlık sorunları ile birlikte bitkinliğe ve çeşitli hastalıklara neden olabilir. San Francisco Devlet Üniversitesinde Bütünsel Şifa Araştırmaları Enstitüsü Direktörü Dr. Eric Peper, Amerika’daki sağlık sorunlarının yaklaşık %80’nin stres ilişkili olduğunu bildiriyor. Dr. Kail’e göre ise "Tekrarlanan stres sindirim sistemine zarar veriyor, beyin kimyasını değiştiriyor, nabız ve kan basıncını arttırabiliyor ve metabolik olaylar ile bağışıklık fonksiyonlarını etkileyebiliyor.
Stres Türleri:
Uzmanlar, stresin kaynağına göre belirli türleri olduğunu ve stres türünün belirlenmesinin terapi aşamasında önemli bir yeri olduğunu vurguluyorlar.
- Fiziksel stres nedenleri: Çeşitli travmalar (enfeksiyon, yaralanma, ameliyat), egzersiz (fazla veya az), yoğun fiziksel çalışma, çevre kirliliği (tarım ilaçları, herbisit, toksinler, ağır metaller, yetersiz ışık, radyasyon, gürültü, elektromanyetik alanlar vs…), doğum, hastalık (viral, bakteriyel veya mantar hastalıkları), yorgunluk, oksijen yetersizliği, hipoglisemi, hormonal ve biyokimyasal dengesizlikler, beslenme bozuklukları (protein veya yağın aşırı tüketimi veya eksik tüketimi, şeker, hidrojene yağlar, gıda alerjenleri, beslenme eksikliği), dehidrasyon (susuz kalma), madde bağımlılığı, çeşitli hastalıklar vs…
- Psikolojik stres nedenleri: Duygusal stres (kızgınlık, korku, hayal kırıklığı, üzüntü, öfke veya yas gibi…), zihinsel stres (bilgi yüklemesi, mükemmeliyetçilik, endişe, suçluluk duygusu, utanç, kıskançlık, aşırı özeleştiri, anksiyete ve kontrol kaybı duygusu), algısal stres (inançlar, tutumlar, dünya görüşleri vs…)
- Psiko-sosyal stres nedenleri: İlişki problemleri (arkadaşlar, komşular, iş arkadaşları, işveren, aile, eş, sevgili vs…), sosyal destek yoksunluğu, yalnızlık, kendini diğer insanlardan izole etme vs…
- Psikospiritüel stres nedenleri: Değer çatışmaları, hayatın anlamını sorgulama ve anlamsız bulma, hayat amacındaki belirsizlikler, değersizlik ve anlamsızlık duyguları, hedef yoksunluğu vs…
- Maddi stres nedenleri: İşsizlik, iflas, ekonomik kısıtlamalar, geçim güçlüğü vs…
Stres Sağlığı Nasıl Etkiler?
Hemen hemen herkes günlük yaşantısında strese maruz kalır. Stres kendi başına bir hastalık olmamasına rağmen, alerji, arterit, astım, ateroskleroz, kanser, kolit, diyabet, amfizem, gastrit, hipertansiyon, hipoglisemi, nöromüsküler sendromlar, konuşma güçlükleri ve ülser gibi çok sayıda hastalıklara zemin hazırlar ya da şiddetlendirebilir. Dr. Kail’e göre stresin kaynağı her ne olursa olsun, insanoğlu strese karşı biyokimyasal olarak yanıt verir. Stres hastalığı doğurur ve hastalık da stresi arttırır, böylece hastalık ağırlaşır. Dr. Kail’in mevcut araştırma incelemesi aşağıdaki stres ilişkili tekrarlayan temaları ortaya koyar.
- Stresin yüksek düzeyleri hastalıklara karşı yatkınlığı arttırır.
- Bağışıklık sisteminin bastırılması kronik stresi doğurur, böylece hastalıklara karşı duyarlılık oluşur (özellikle bağışıklık ile ilgili bozukluklara ve kansere karşı).
- Duygusal stres hormonal dengesizliklere neden olur (adrenal, hipofiz, tiroit ve diğerleri) bu da bağışıklık sistemini baskılar.
Stres hakkında araştırmalar yapan M.D. Hans Selye, araştırmaları sonucu şunları söylemektedir:
"Kronik stres vücudun kaynaklarını tüketmekte ve uyum kabiliyetini azaltmaktadır. Stres devam ederse ve uzun sure gözetimsiz kalırsa, vücudun hastalıkla başa çıkma fonksiyonları tehlikeye girerek hastalık ortaya çıkar.”
Stresi Kontrol Edebilmek İçin 14 Basit Öneri:
Her ne kadar stresli durumlar kaçınılmaz olsalar da, aşağıdaki ipuçları stres seviyenizi azaltmak için size yardımcı olacaktır:
- Düzenli olarak eğlenceler planlayın ve iş haricinde ilgi alanları geliştirin.
- En az 8 saat uyuyun. Düzenli bir yatma saati belirleyin. Uyku haplarından kaçının.
- Fiziksel durumunuza ve yaşınıza uygun zevk aldığınız egzersizleri belirleyin ve düzenli olarak yapın.
- Mümkün olduğunca telaşı ve endişeyi önleyin.
- Uzlaşma yanlısı olun. Stresli bir durumda savaşıp, mücadele etmek yerine uzlaşmayı tercih edin.
- Daha fazla sevin. İnsanları onların size sevdiğinden daha çok sevin.
- Korkularınızı tanımlayın. Bunları listeleyebilirsiniz. Korkularınızı tanımladığınızda artık eskisi kadar korkutucu olmadıklarını göreceksiniz.
- Doğru veya yanlış bir karar verin ve sonra harekete geçin. Kararsızlık ve yerinde saymak, yanlış verilmiş bir karardan bile daha kötüdür.
- Daha fazla kahkaha atın. Bol bol kahkaha atarak, kanseri bile yenen kişiler olduğunu unutmayın.
- Stresli durumlarda sakin kalmaya çalışın. Kaçınılmaz üzüntüleriniz varsa bile bir süre sonra tekrar güneşli günlerin olacağına emin olabilirsiniz. Dünyada hiçbir insan sonsuza kadar mutlu ya da sonsuza kadar mutsuz kalmamaz…
- Kendinize acımayın. Başınıza gelenlerden siz sorumlusunuz. Bunu kabul ettiğinizde yaşamın dümenini de elinize almış olacaksınız.
- Yalnızlıktan kaçının. Kendinizi diğer insanlara açın ve dostluklar kurmaya çalışın.
- Alkol veya uyuşturucu gibi maddeleri hayatınızdan çıkarın.
- Meditasyon, derin nefes alma, yoga, Qigong, biofeedback veya kendi kendine hipnoz gibi rahatlatıcı alternatif terapi yöntemlerini deneyin.