Ginkgo biloba’nın son 10 yıl içerisinde popüler olmasının aksine, günümüzde yaşayan tüm bitkiler içerisinde en eski üç türden biri olduğunu biliyor muydunuz? Yazımızı okuduğunuzda Ginkgo biloba’nın tarihi ve özellikle kullanım alanlarının genişliği sizi şaşırtacak.
Nasıl Bir Bitkidir?
Ginkgo biloba, Anavatanı Çin olduğu tahmin edilip, daha sonra dünyanın çeşitli bölgelerine yayılmış, yaklaşık 20-40 metre boylarında oldukça büyük ve her koşula çok dayanıklı olan bir ağaçtır. Çin’deki bazı Ginkgo ağaçları 50 metreyi bulmaktadır. Bir çok ağaç hem dişi hem erkek özellik göstermesine karşın, Ginko biloba ağacının dişisi ve erkeği ayrıdır. Yaprakları yelpaze şeklinde ve yeşil renklidir. Sonbahar geldiğinde parlak sarıya dönüşen yapraklar, bir süre sonra dökülürler…
Ginkgo’nun Şaşırtıcı Tarihçesi
Evrim teorisinin kurucusu dünyaca ünlü bilim adamı Charles Darwin, yaptığı araştırmalar sonucunda Ginkgo’nun yaşayan bir fosil olduğunu söylemiştir. Ginkgo biloba, şu an dünyamız üzerinde bulunan ve en eski olduğu bilinen üç türden biridir.Bilim adamları, bu ağacın türlerinin 286-248 milyon yıl öncesinde de yaşadığını iddia etmektedir. Enerjetik açıdan baktığımızda, Ginkgo bitkisinin evrensel enerjiyi en eski çağlardan beri depolamasından dolayı sınırsız bir bilgeliğe ve enerjetik titreşime sahip olduğunu söyleyebiliriz.
Alman fizikçi ve botanikçi Englebert Kaempfer, Çin’de yaptığı araştırmaları sonucu Ginkgo bitkisinin buzul çağında bile hayatta kalmayı başararak günümüze kadar geldiğini ortaya çıkardı. Fakat buzul çağından günümüze gelebilmek için bazı değişimler ve farklılaşmalar geçirdiğini de söyledi. "Ginkgo biloba” türü, milyonlarca yıl öncesinden varlığını sürdürerek günümüze kadar yaşamını sürdürebilen "Ginkgo” ailesine ait tek türdür.
Çevremizde gördüğümüz pek çok bitki, benzer cinslerden ya da ailelerden gelmesine karşın, Ginkgo biloba bunların hiçbirine benzemez ve tamamen farklı bir aileden gelir. Bu nedenle botanikçiler ve bilim adamları bu bitkiyi sınıflandırırken, diğer bitkilerden farklı bir yere koyarlar.
Tarihi kayıtlar incelendiğinde, Ginkgo biloba’nın Çin’de 5000 yıl öncesinde, çeşitli medikal amaçlar ve hastalıkları tedavi etmek için kullanıldığına rastlanılmıştır. En eski kayıtlarda bu bitkinin astıma karşı etkili bir ilaç olarak kullanıldığından bahsedilmektedir. Bunun haricinde bir çok kültürde kutsal bir ağaç olarak görüldüğü için "mabet ağacı” adıyla da adlandırılmaktadır. Bu bitki binlerce yıldır sadece medikal amaçlar için değil, çeşitli çay seromonilerinde, evlilik merasimlerinde, çeşitli ritüellerde ve hatta tatlı yapımında bile kullanılmıştır…
Bu bitki günümüzde ise en çok bilişsel fonksiyonları iyileştirmek, Alzeimmer ve demans gibi hastalıklara bağlı hafıza gücünün azalmasını önlemek için kullanılmaktadır.
Ginkgo Biloba’nın Bilimsel Olarak Araştırılan Faydaları:
- Yaşa bağlı olarak hafıza gücünün azalan kişilerde, hafıza gücünü arttırır…
Yapılan araştırmalarda oral olarak kullanılan ginkgo yaprağı ekstresinin, bilhassa hafıza gücü azalmış yaşlı insanlardaki hafıza gücünü arttırdığı görülmüştür. Fakat 60 yaş üzeri ve normal hafıza gücüne sahip kişilerde belirgin bir etki yaratmadığı da görülmüştür.Bu bitkinin kullanımının demansı ya da Alzeimmer’a yakalanma riskini azaltmadığı görülmesine karşın, bu hastalıklar nedeniyle bilişsel yetenekleri azalan yaşlılarda, hafıza gücünü arttırdığı ve hastalığın ilerleyişini yavaşlattığı görülmüştür. Ginkgo’nun bilişsel fonksiyonlardaki etkisinin haricinde, dolaşımı düzenleyici etkisi olduğundan, yaşlı kişilerdeki ortalama yaşam süresini arttırdığı da görülmüştür.
- Hafızayı kuvvetlendirir, konsantrasyonu ve zihnin daha hızlı çalışmasını sağlar…
Bilimsel araştırmalar, sağlıklı genç ve orta yaşlı bireylerin düzenli olarak Ginko ekstresi kullanmalarının, bilişsel fonksiyonların bazaılarını belirgin oranda arttırdığı görülmüştür. Hafızayı güçlendirdiği, daha kolay odaklanmayı ve zihnin işlem hızını arttırdığı tespit edilmiştir. Sağlıklı yetişkin ve gençlerde bilişsel fonksiyonların arttırılması için kullanılan günlük 120-240 mg.lık düşük dozların yeterli olduğu ve 600 mg. Gibi daha yüksek dozlarla benzer etki gösterdiği görülmüştür. Bazı araştırmalar, hafızanın, konsantrasyonun ve zihnin işlem kapasitesinin hızlanması için Ginkgo biloba ve Panax ginseng’in beraber kullanılmasının daha etkin sonuçlar verebileceğini ortaya koymuştur.
- Demans semptomlarını azaltır…
Bazı çalışmalardan elde edilen kanıtlar, Ginkgo biloba’nın Alzeimmer, yaşlılık, çeşitli vasküler hastalıklardan kaynaklanan demans semptomlarını azalttığını göstermektedir. Fakat bu konuda çelişkili sonuçlar elde edildiği için daha fazla bilimsel araştırmaya ihtiyaç duyulmaktadır…
- Diyabetik retinopati semptomlarını iyileştirir…
Ağızdan ve en az 6 ay boyunca düzenli olarak alınan Ginkgo yaprağı ekstresinin, diyabetik retinopati hastalarındaki renkli görüş yeteneğini arttırdığı görülmüştür…
- Glokom semptomlarını iyileştiriyor…
Glokom, halk arasında göz tansiyonu olarak bilinmekle beraber, tedavi edilmediğinde körlüğe kadar gidebilen ve bir çok insanı etkileyen bir göz hastalığıdır. Çalışmalar sonucu düzenli ve oral olarak kullanılan Ginko ekstrelerinin kullanımının, glokom nedeniyle görme bölgesinde önceden oluşmuş hasarları bile belli bir oranda iyileştirebileceği görülmüştür.
- Periferik arter hastalığının semptomlarını önlüyor…
Periferik arter hastalığı; kolar, bacaklar ya da iç organlar gibi vücut kısımlarına yeterli kan gitmesini önleyen, buna bağlı olarak bu organların işlevlerinde bozulma ve ağrıya yol açabilen bir rahatsızlıktır. Örneğin periferik arter hastalığı nedeniyle bacaklara yeterli kan gitmezse, bacaklarda şiddetli ağrılar meydana gelebilir.Araştırmalar sonucu günde 120-160 mg Ginko ekstresinin düzenli olarak kullanılması, periferik arter hastalığının semptomlarını ve bu hastalık nedeniyle ortaya çıkan bacak ağrılarının şiddetini azaltmaktadır. - Adet öncesi gerginlik ve şikayetleri azaltıyor…
Yapılan araştırmalarda adet döngüsünün 16. Gününden itibaren alınmaya başlanılarak, adetin 5. Gününe kadar kullanılan Ginkgo biloba ekstresinin, göğüslerde hassasiyet ve birçok olumsuz nörofizyolojik belirti gibi bazı PMS semptomlarının önüne geçmede yardımcı olduğunu göstermektedir. - Raynaud hastalığı belirtilerini ve ataklarını azaltıyor…
Bu hastalık, özellikle el parmaklarına yeterli kan akışı sağlanamadığı için, parmakların morarması ve hatta kararmasıyla karakterize, ağrılı bir rahatsızlıktır. Ginkgo biloba’nın en belirgin etkilerinden biri ise kan akışını arttırarak organların beslenmesini sağlamaktır. Çeşitli çalışmalar sonucu bu bitki ekstresinin düzenli kullanımının ağrılı Raynaud sendromu ataklarını belirgin oranda azalttığı görülmüştür.
- Baş dönmesi ve dengesizlik problemlerini azaltıyor…
Yapılan iki adet klinik araştırma, düzenli Ginkgo ekstresi kullanımının, nedeni belli olan ya da olmayan baş dönmesi ve dengesizlik problemlerini, plaseboya kıyasla belirgin derecede iyileştirdiği ve klinik kullanımdaki bir ilaç olan "betahistine” kadar etkili olduğunu göstermiştir.
- Yaşlanmaya bağlı görme kaybını önlemeye yardımcı olur…
Bazı klinik araştırmalar, Ginkgo’nun yaşa bağlı makula dejenerasyonunu önlemeye yardımcı olabileceğini göstermektedir. Makula dejenerasyonu, gözdeki maküler bölgenin hasara uğraması nedeniyle meydana gelir ve halk arasında görme kaybı şeklinde nitelendirilir. Yapılan araştırmalar Ginkgonun özellikle uzağı görme yeteneğini arttırabildiğini göstermektedir. Fakat bu bitkinin bahsedilen etkisinin kanıtlanabilmesi için daha fazla bilimsel araştırmaya ihtiyaç duyulmaktadır.
- Anksiyete semptomlarını azaltır…
Yapılan bir bilimsel araştırma sonucunda, 4 haftalık düzenli Ginkgo ekstresi kullanımının (günde 480 mg) anksiyete hastalarının %44’ünde meydana gelen anksiyete semptomlarını en az %50 oranında azalttığını göstermiştir.
- Çocuklardaki dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğunun önüne geçmede yardımcıdır…
Çocuklardaki dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğunun bitkisel tedavisi için üretilen bir üründe Panax ginseng ve Ginkgo biloba kullanılmaktadır. Bu bitkisel takviyenin 3-17 yaş arası çocuklardaki dikkat eksikliği, hiperaktivite ve aşırı tepkiselliğin önüne geçmede etkili olabileceği gösterilmiştir.
Günde 2 kez 120 mg.lık Ginkgo ekstresi kullanımının, nedeni belli olmayan işitme kaybını iyileştirebildiği görülmüştür. Fakat bu etkisinin ispatlanabilmesi için daha fazla bilimsel veriye ihtiyaç duyulmaktadır…
- Yumurtalık kanseri riskini azaltır…
6 ay boyunca düzenli Ginkgo kullanımının, yumurtalık kanserine yakalnma riskini azaltabileceğine dair bir epidemiyolojik çalışma mevcuttur.
- Şizofreni semptomlarını azaltır…
"Clozapine” şizofreninin tedavisinde kullanılan medikal bir ilaçtır. Yapılan bir bilimsel araştırma bu ilaçla beraber günde 120 mg. Ginkgo ekstresinin kullanımının, sadece ilaç kullananlara kıyasla, şizofreni semptomlarını belirgin ölçüde daha fazla azalttığı görülmüştür.
- Felç sonrası iyileşmeyi hızlandırır…
Bazı araştırmalar akut iskemik felç geçiren hastaların düzenli olarak Ginkgo ekstresi kullanmaları sonucunda, zihinsel fonksiyonlarında daha hızlı iyileşme görüldüğü ortaya çıkmıştır. Fakat bazı araştırmalar ise Ginkgonun böyle bir etkisi olmadığını göstermektedir. Dolayısıyla bitkinin bu etkisinin kanıtlanabilmesi için daha fazla klinik araştırmaya ihtiyaç duyulmaktadır.
- Akut hemoroid atakları sayısını azaltır…
Bazı araştırmalar, bu bitkinin akut hemoroid ataklarını önlemede de etkili olabileceğini göstermektedir. Fakat bu konuda daha fazla kanıta ihtiyaç duyulmaktadır..
- Astım semptomlarını azaltır…
Ginkgo, Çin’de binlerce yıldır astım tedavisinde de kullanılmaktadır. Yapılan çeşitli çalışmalar ise Ginkgo’nun astım semptomlarını azalttığını göstermektedir.
- Kalp hastalıklarına karşı korur…
Bazı araştırmalar bu bitkinin damarlardaki kan akımını arttırarak çeşitli kalp hastalıklarının önüne geçmede etkili olduğunu göstermiştir. Ancak bu etkisinin kanıtlanabilmesi için daha fazla bilimsel araştırmaya ihtiyaç duyulmaktadır.
- Kemoterapinin yan etkilerini azaltmaktadır…
Bazı çalışmalar, Ginkgonun pankreas kanseri ya da kolon kanseri hastalarına uygulanan kemoterapinin meydana getirdiği yan etkilerin azaltılmasında Ginkgo biloba’nın etkili olduğunu göstermektedir.
- Yaşlı depresyon hastalarında depresyon şiddetini azaltabilir…
Ginkgonun bahsedilen etkisinin kanıtlanması için daha fazla veriye ihtiyaç duyulmaktadır…
Bilimsel Olarak Etkinliği Halen Araştırılan ve Kanıtlanamamış Diğer Kullanım Alanları
Ginkgo’nun bilimsel olarak araştırılmış, ancak etkinliği kesin olarak kanıtlanamamış diğer kullanım alanları ve hastalıklar şunlardır:
- Dağ tutması (dağ hastalığı),
- Kronik venöz yetmezlik,
- Kokain bağımlılığı,
- Ereksiyon bozukluğu,
- Depresyon ve mevsimsel depresyon,
- Diyabetik nefropati,
- Disleksi (öğrenme güçlüğü),
- Gastrik kanser,
- Graves hastalığı,
- Menopoz sonrası hafıza ve duydusal durumda iyileşme sağlaması,
- Multipl skleroz,
- Pulmoner interstisyel fibroz,
- Genel yaşam kalitesinde artış,
- Seksüel disfonksiyon,
- Kulak çınlaması,
- Vitiligo…
Ginkgo’nun Halk Arasındaki Diğer Kullanım Alanları:
Ginkgo biloba halk arasında yukarıda bahsedilen ve bilimsel olarak araştırılan etkilerinin tümü için kullanılmaktadır. Bunun haricinde etkinliği bilimsel olarak kanıtlanmamış ya da araştırılmamış aşağıdaki durumlarda da kullanılmaktadır:
- Duygu durum dengesizlikleri,
- Kış depresyonu,
- Hiperkolesterol,
- Kronik yorgunluk sendromu,
- Dizanteri,
- Tansiyonun ayarlanması,
- Karaciğer ve safra kesesi fonksiyonlarının iyileştirilmesi,
- Çeşitli alerjiler,
- Bronşit…
Etki Mekanizması:
Ginkgo’nun etki mekanizması yoğun şekilde araştırılmasına karşın, halen sadece biğr kısmı anlaşılabilmiştir ve bu konuda çok çeşitli teoriler mevcuttur. Teoriler arasından biri, Ginkgo’nun içeriğinde bulunan bir çok flavonoidin antioksidan ve serbest radikallerle savaşarak, hücre hasarını önlediği yönündedir. Ginko yapraklarının beyindeki nöronları ve diğer dokuları oksidatif hasardan koruduğu düşünülmektedir. Ayrıca antienflamatuar özelliği olduğundan pek çok hastalığın tedavisinde kullanılmaktadır. Çevre dokulara ve beyne giden kan akımını arttırarak da etki göstermektedir.
Yan Etkileri Var mıdır?
Oral olarak kullanılan Ginkgo biloba, son derece iyi tolere edilir. Yüksek dozlarda sindirim sisteminde bazı problemlere, başağrısı, baş dönmesi, kalp çarpıntısı, kabızlık ve alerjik reaksiyonlara neden olabilir. Yüksek dozlar diyare, mide bulantısı, kaslarda güçsüzlük ve kusmaya da sebep olabilir.
Nasıl Kullanılmalıdır?
Yapılan bilimsel araştırmalar, günlük kullanılan 120-160 mg Ginkgo ekstresinin bir çok rahatsızlığın tedavisinde etkili olduğunu ortaya koymuştur. Bu nedenle 120-160 mg’ın hem etkili hem de güvenli ve düşük bir doz aralığı olduğunu söyleyebiliriz. Kullanım dozajı, rahatsızlığın türüne göre günde 450-600 mg. a kadar çıkarılabilir.
- Eğer bu bitkiyi ekstre olarak değil de çay olarak demlemek istiyorsanız işte size çok pratik bir tarif: 15-20 Ginkgo yaprağını 80C suya atarak yaklaşık 10 dakika demleyiniz. Daha sonra süzerek tüketiniz. Bu çayı günde 2-3 kez tüketebilirsiniz. Fakat dikkat etmeniz gereken husus, çiğ Ginkgo yapraklarını aşırı dozda ağız yoluyla tüketmemenizdir. Aksi takdirde zehirlenme semptomları meydana gelebilir.