Matricaria chamomilla
- Türkçe Adı: Papatya, Alman papatyası
- İngilizce Adı: German chamomile
- En Sık Bulunduğu Bölgeler ve Genel Özellikleri: Alman papatyası özellikle Avrupa’ya ve kuzeybatı Asya’ya spesifik olmakla beraber kuzey Amerika ve bazı diğer bölgelerde de bulunmakta olan, çok bilinen otsu bir bitkidir.
Kullanılabilir kısımlar: Bitkinin medikal amaçlı kullanılan kısmı genellikle çiçek kısmıdır.
Etkin Maddeler: Kuersetin, apigenin, kumarinler, uçucu yağ (matrisin, kamazulen, alfa bisaboloid, bisaboloid oksitleri) vs..
Etkileri ve Kullanıldığı Durumlar: Alman papatyası histamin gibi alerjik reaksiyonlardan sorumlu proteinlerin vücuttaki mast hücrelerinden salınmasını önlediğinden antienflamatuar (iltihaplanmayı ve yangıyı azaltan) etkisi olduğu düşünülür.
Alman papatyasının sedatif (sinir sistemini yatıştırarak rahatlatıcı etki gösteren) özelliklerinin ise içerdiği hangi maddelerden kaynaklandığı tam olarak bilinmese de apigenin maddesinin bu etkiden sorumlu olabileceği düşünülmektedir. Bazı çalışmalar papatyanın vücuttaki siklik adenozin monofosfat seviyelerini arttırarak morfin bağımlılığını ve geri çekilme sendromlarını azaltıcı etkisi vardır. Diğer çalışmalardan bazıları ise papatyanın kaşıntıyı azaltıcı ve barsak hareketlerini yavaşlatıcı etkilerinin olduğunu göstermektedir.
- Alman papatyasının ekstreleri ayrıca anti-östrojen etki göstermektedir. Ayrıca osteoblast hücrelerini (olgunlaşmamış kemik hücresi) aktive etmektedir. Bunlar haricinde papatyanın yara iyileştirici, ishali hafifletici, antioksidan, antibakteriyel (bakteri öldürücü), antiviral (virüs öldürücü) ve tümörlerin büyümesini önleyici etkileri de vardır.
- Papatya sindirim sistemindeki gazı gidermek için, yolculuk esnasında oluşabilen mide bulantısının giderilmesinde,
- Burun içindeki derinin iltihaplanması, alerjik rinit gibi problemlerde,
- Sinirsel diyare, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu, fibromiyalji, tedirginlik ve uykusuzluk gibi kökenleri sinirsel ve ruhsal olabilen bazı hastalıkları yatıştırmak amaçlı,
- Sindirim sistemi spazmları, kolit, sindirim sistemindeki iltihabik hastalıklar, ilaçlar veya alkol nedeniyle meydana gelen sindirim sistemi ülserleri gibi sindirim sistemi problemlerinde,
- Ağrılı regl durumlarında oral olarak kullanılmaktadır.
- Topikal olarak ise papatya hemoroid, mastit (meme iltihabı), bacak ülserleri, cilt iltihapları, yaralar, anogenital iltihaplanmalar, bakteri kaynaklı cilt iltihaplanmaları gibi problemleri yatıştırmak ve iyileştirmek için kullanılır.
- Papatya solunarak kullanılırsa solunum yolundaki tahriş ve enflamasyonu rahatlatıcı özellik gösterir.
Alman papatyası özellikle cilde çok faydalı olduğu için kozmetikte çeşitli kremlerde, cilt temizleyicilerinde, sabunlarda, ağız yıkama sularında vs.. birçok üründe kullanılmaktadır.
Etkili Olduğu Durumlar:
- Kolik: Kolik halk arasında gaz sancısı olarak bilinir ve bebeklerde sıklıkla görülür.. Yapılan bir klinik araştırmada bir grup bebeğin yarısına plasebo diğer yarısına ise 164 mg rezene, 97 mg oğul otu ve 178 mg Alman papatyası içeren özel bir gıda karışımı günde iki kez verilmiştir. Sonuç olarak besin takviyesi verilen gruptaki bebekler plasebo grubuna kıyasla çok daha az ağlamışlardır. Dolayısıyla kolik nedeniyle oluşan sancının hafiflediği çıkarımına varılmıştır.
- Dispepsi: Dispepsi halk arasında hazımsızlık, sindirim güçlüğü olarak bilinir. İçeriğinde papatyanın da bulunduğu özel bir bitkisel karışımın hazımsızlığa karşı olumlu etkisi olup olmadığı araştırılmıştır. Bu karışımda papatya haricinde nane yaprağı, kimyon, meyan kökü, peygamber dikeni, kırlangıç otu, melek otu ve oğul otu da bulunmaktadır. Bahsedilen karışımdan dört hafta boyunca günde üç kez 1 ml kullanılmasının reflüyü, karın ağrısını, krampları, mide bulantısı ve kusmayı önemli ölçüde azalttığı bildirilmiştir.
- Oral Mukozit: Çok kısa tanımlamak gerekirse oral mukozit ağız içindeki yaralardır diyebiliriz. Alman papatyasıyla hazırlanan bir ağız yıkama solüsyonunun kemoterapiden kaynaklanan ağız yaralarını önleyici ve iyileştirici etkileri olduğu gözlenmiştir.
Kullanım Şekli ve Dozaj: Alman papatyasını çok farklı şekillerde kullanabilirsiniz. Oral olarak kullanacaksanız en yaygın kullanım şekli çay olarak tüketmektir. Bunun için 150 ml kaynar suya 3 gr papatya atıp 5-10 dk bekletmeniz ve süzmeniz önerilir (1 çay kaşığı yaklaşık 1g.dır). Bu çayı günde 3-4 defa içebilirsiniz.
Eğer papatyadan topikal kullanım için bir infüzyon hazırlamak istiyorsanız 2 tatlı kaşığı bitkinin üzerine 1 veya yarım fincan kaynar su dökerek 15 dakika demleyiniz ve süzünüz. Bu sıvıyı cildinize uygulayabilirsiniz.
Alman papatyasını banyo suyunuza katmak istiyorsanız 50 gr. papatyayı 1 litre kaynar suya atarak demleyin ve sonrasında banyo suyunuza karıştırın.
Ayrıca bu bitkinin 125 mg, 345 mg, 350 mg, 360 mg.lık kapsül formları gıda takviyesi olarak satılmaktadır. Alman papatyasından hazırlanan yağ da cilt için faydalı olduğundan satılmaktadır.
Güvenlik ve Yan Etkileri: Gıdalarda bulunan miktarını tüketmek Amerika Birleşik Devletleri tarafından güvenli kabul edilmektedir ve GRAS (güvenli) statüsündedir. Medikal amaçlı kısa süreli kullanımı da uygun miktarlarda oldukça güvenlidir. Ancak uzun süreli kullanımda güvenlik durumu incelenmemiştir. Çocuklar için de güvenli olduğu kabul edilen bitkinin gebeler ve emziren kadınlar için güvenliği değerlendirilmemiştir.
Diğer Bitkilerle /Gıdalarla / Gıda Takviyeleriyle Etkileşim:
- Sedatif Etkisi Olduğu Bilinen Bitkiler: Papatyanın sedatif etki gösteren bitkilerle beraber kullanımı teorik olarak sedatif etkiyi ve yan etkileri güçlendirebilir. Bu bitkiler ve gıda takviyeleri: 5HTP, kalamus, Kaliforniya haşhaşı, kedi nanesi, şerbetçiotu, Jamaika kızılcık ağacı, kava biberi, sarı kantaron, takke çiçeği, kediotu vs..
İlaçlarla Etkileşim:
- Benzodiazepinler: Papatyanın benzodiazepinlerle beraber kullanımı sedatif etkiyi ve bu nedenle görülebilecek yan etkileri güçlendirebilir. Bazı benzodiazepinler: alprazolan (Xanax), klonazepam (Klonopin), diazepam (Valium), lorazepam (Ativan), midazolam (Versed), temazepam (Restoril) vs..
- Merkezi Sinir Sistemi Depresanları: Papatyanın sedatif ilaçlarla beraber kullanımı additif etkiye (her iki maddenin birbirinin etkisini güçlendirmesi) ve yan etkilere neden olabilir. Bazı MSS depresanları: benzodiazepinler, pentobarbital (Nembutal), fenobarbital (Luminal), sekobarbital (Seconal), fentanil (Duragesic, Sublimaze), morfin, zolpidem (Ambien) vs..
- Kontraseptifler: Kontraseptif ilaçlar halk arasında doğum kontrol ilaçları olarak bilinir. Teorik olarak çok yüksek miktarlarda kullanılan alman papatyası ve doğum kontrol hapları birbirleriyle etkileşerek vücutta bulunan östrojen reseptörlerine bağlanmak için birbirleriyle rekabete girebilirler. O yüzden bu kombinasyon kullanılırken dikkatli olunmalıdır.
- Östrojen: Teorik olarak çok yüksek miktarlarda kullanılan alman papatyası ve hormon replasman tedavisi (vücuda hormon takviyesi yapan tedavi şekli) birbiriyle etkileşerek vücutta bulunan östrojen reseptörlerine bağlanmak için birbirleriyle rekabete girebilirler.
- Tamoksifen (Nolvadex): Teorik olarak çok yüksek miktarlarda kullanılan alman papatyası bu ilaç ile potansiyel olarak östrojenik etki yaptığı için etkileşebilir.
- Warfarin (Coumadin): Özellikle yüksek dozlarda alman papatyası ve warfarinin beraber kullanılması warfarinin etkisini güçlendirerek kanamaya neden olabilir.
Hastalıklar veya Durumlarla Etkileşimi:
- Çapraz Alerji: Alman papatyası, Yakup otu (kanarya otu), krizantem, çuha çiçeği, diğer papatyalar gibi bileşikgiller ailesinden bitkilere alerjisi olanlarda muhtemelen alerjiye neden olabilir.
- Bazı Kanser Türleri: Alman papatyasının fazla kullanım sonucu östrojen seviyelerini etkileyebileceği düşünülmektedir. Teorik olarak alman papatyasının hormona duyarlı bazı hastalıkları ve durumları etkileyebileceği düşünülmektedir. Bu nedenle konu hakkında daha fazla araştırma yapılarak kesin bilgi elde edilene kadar göğüs kanseri, rahim kanseri, yumurtalık kanseri, endometriyozis ve rahim içi ur gibi bir hastalığı olan bayanın alman papatyasının kullanımından kaçınması gerekmektedir.
- Cerrahi Operasyon: Alman papatyası merkezi sinir sistemini deprese edici etki gösterebilir. Cerrahi operasyon esnasında verilen anestezi ve diğer ilaçlarla beraber etkisinin birleştiği durumlarda, additif (iki etkinin birleşerek daha da güçlenmesi) merkezi sinir sistemi depresyonuna yol açabilir. Bu nedenle cerrahi operasyondan en az 2 hafta önceden kullanımının kesilmesi gereklidir.
German Commission E: Alman Komisyon E monografları (German Commission E monografları), 1983 ve 1993 yılları arasında 300 ‘den fazla bitki ve bitkisel karışımın medikal kullanımını, etkilerini ve yan etkilerini birçok klinik araştırmalar yaparak, objektif ve çok sıkı bilimsel kriterlere göre değerlendirek yazılmış olan bitkilerle ilgili bir bilgi kaynağıdır. Alman komisyon E monografları, Alman hükümeti tarafından finanse edilen komisyon E’nin titiz çalışmalar sonucu yayımladığı, tüm dünyadaki herbalistler, eczacılar ve tıp doktorları tarafından ciddiye alınan bir kaynak olarak değerlendirilmektedir.
Alman papatyasının, German Commission E tarafından onaylanan kullanım durumları:
- Öksürük / bronşit
- Ateş ve soğuk algınlığı
- Cildin enflamasyonu (iltihabik durumu)
- Ağız ve boğaz enflamasyonu (iltihabı ve yangısı)
- Enfeksiyona yatkınlık
- Yaralar ve yanıklar
Bilimsel Araştırmalar:
- Aromaterapi (kanser hastaları için): 51 ileri seviye kanser hastası iki gruba ayrılmış ve bir gruba %1’lik papatya yağı (Roman papatyası) taşıyıcı yağ içine katılarak tüm vücut masajı yapılmış, diğer gruptakilere papatya yağı kullanılmadan sadece taşıyıcı yağ ile tüm vücut masajı yapılmıştır. Her iki grupta da kanser hastalığının 10 ana semptomunda azalma görülmesine rağmen sadece papatya yağı ile masaj yapılan gruptaki hastalarda görülen iyileşme istatistiki olarak belirgindir. Her iki gruptaki hastalara birçok anket sayesinde birbiriyle kıyaslandığında papatya yağı kullanılan grup diğer gruba kıyasla çok daha olumlu sonuçlar vermiştir.
- Egzama: Kamillosan adlı papatya ekstresi içeren bir kremin egzama üzerine etkinliği, egzama tedavisinde kullanılan 3 farklı kimyasal krem ile kıyaslanmıştır. Bu kremlerden ikisi steroid içeren kremler olup biri %0,25 hidrokortizon diğeri %0,75 fluokortin bütil ester adlı etkin maddeleri içerir. Diğer krem ise non-steroid olup %0,5 bufexamac içerir. Araştırmaya ellerinde, ön kol bölgelerinde ve alt bacak kısımlarında enflamatuar dermatozları olan 161 egzamalı hasta katılmıştır. Araştırmanın sonunda Kamillosan’ın %0,25 hidrokortizon içeren kremden çok az bir farkla daha az etkili olduğu, ancak diğer kremlere göre daha etkili olduğu ortaya çıkmıştır.
- Hemorajik sistit: Hemorajik sistitin halk arasında bilinen adı kanamalı sistittir. Papatya ekstresinin bu hastalık üzerinde etkili olup olmadığını anlamak için 32 hastanın katıldığı bir çalışmada hastalar iki gruba ayrılmış ve bir grubun idrar kesesi trimetoprim-sülfometoksazol antibiyotikli karışımı ile, diğer grubun ise papatya ekstresi ile yıkanmıştır (sadece çalışmanın ilk gününde). Bu tedaviyi takip eden 10 gün içindeyse papatya ekstresi kullanılan grup, tedaviyi sadece oturma banyosu şeklinde uygulamıştır. Çalışmanın sonucunda papatya ekstresi kullanılan gruptaki hastaların semptomlarının çok daha hızlı bir şekilde iyileştiği görülmüştür. Kullanılan papatya ekstresi Kamillenextrakt adlı ticari bir papatya-etil alkol ekstresidir.
Ayurveda’da Kullanılan İsmi: Karpurapuspa
Tadı: Kekremsi-acı
Kullanılan Kısımları: Çiçek ve otsu kısımlar
Enerjetiği: Serinletici
Sindirim Sonrası Etkisi: Acı
Doshalar Üzerindeki Etkileri: Kapha ve Pita’yı azaltırken Vata’yı arttırır.
Genel Nitelikleri: Diyaforetik (terletici), karminatif (sindirim sistemini rahatlatıcı ve gaz giderici), nervin (sinir sistemini yatıştırıcı), antispazmodik (spazm giderici), analjezik, emanogog (adet dözneminin düzenlenmesi) ve emetik (kusturucu) etkileri vardır.
Özellikle Etkilediği Sistemler: Özellikle solunum,sindirim ve sinir sistemlerini etkilemektedir.
Kullanım Alanları: Özellikle başağrıları, sindirim ve sinir sistemi problemleri, kolit gibi hastalıkların tedavisi, göz enflamasyonları, sarılık, dismenore (ağrılı adet görme) ve amenore (adet görememe) gibi sıkıntıların tedavisinde kullanılır.
Papatya terapötik etkilerinin çeşitliliği nedeniyle sıkça kullanılan ve genellikle çay olarak tüketilen bir bitkidir. Ortalama miktarlarda kullanımı tüm doşa tiplerine uygun olmasının yanı sıra özellikle Pitta için uygundur. Safra ile ilgili sıkıntıların giderilerek sindirim sisteminin ve başağrılarının rahatlamasını sağlar. Mensturasyonu (adet görme) uyarır. Duyguları dengeleyici özelliği vardır, bu özelliğiyle sinirsel ağrıların hafiflemesinde faydalıdır. Ayrıca gözleri de kuvvetlendirir.
Az miktarda zencefil ile beraber kullanılan papatya, içeceği çok daha dengeli hale getirir ve mide bulandırıcı etkisini giderir. Topikal olarak ise göz banyosu olarak kullanılabileceği gibi lapası yapılarak sinirsel ağrılar için ağrıyan bölgenin üzerine uygulanabilir. Medikal amaçlı kullanıldığında etkileri hafif olan bu bitki, genellikle dengeleyici ve tamamlayıcı olarak kullanılmaktadır. Bunların yanı sıra papatya açık renkli saçlılar için iyi bir durulama suyudur.