AYURVEDA VE ÜÇ TEMEL DOŞA "KAPHA"
Ne zaman yazıldıkları tam olarak bilinememekle beraber bilinen ilk metinlerden olan ‘veda’ların binlerce senelik bir geçmişe sahip oldukları bilinmektedir. Birçok kaynak Hindistan ve Nepal civarlarında çok gelişmiş bir uygarlığın var olduğu, veda metinlerinin de bize bu uygarlıktan miras kaldığı konusunda birleşmektedirler.
Ayur: yaşam,
Veda: bilgi anlamına gelmektedir.
Ayurveda ise kelime olarak yaşam bilgisi anlamına gelmektedir. Ayurveda günümüze ulaşmış en eski, bütünsel ve mükemmel bir tıp sistemi olmakla beraber günümüz modern tıbbı için temel oluşturmuştur. Evrensel prensiplere sahip ayurveda, insanı doku, organ, kalp, böbrek gibi fiziksel unsurlarla ve tek yönlü olarak ele almaz. İnsanı tüm fiziksel ve ruhsal yapısıyla, bilinç seviyesiyle, yaşadığı ortamla, yedikleriyle ve kısacası tüm makrokozmozla (tüm evren) bir bütün olarak ele alır ve değerlendirir. Çünkü evrendeki her şeyi bir bütünün parçası olarak görür ve her parçanın bütünün özelliklerini yansıttığını düşünür. Dolayısıyla insanın, tüm canlıların ve evrenin aynı elementlerden oluştuğunu düşünür.
Ayurvedaya göre her şey 5 temel elementten oluşmaktadır:
- Boşluk (akaşa),
- hava (vayu),
- ateş (agni),
- su (apa)
- toprak (piriviti).
Tüm yaşamı oluşturan bu elementler yemeklerde, hava durumunda, mevsimlerde, duygularda, canlılarda, günün saatlerinde, kısaca her şeyin özünde bulunur. Bu saydığımız beş element ise ‘doşa’ olarak adlandırılan üç dinamik gücü oluşturmak için çifterli olarak kombine edilir. Doşalar insanlar, hayvanlar vs.. gibi sadece canlı yaşam formlarında bulunan temel ve dinamik yaşam enerjileridir.
Ayurvedanın kalbinde üç temel doşa konsepti yer alır ve bunlar insan da dahil canlı organizmaların temel özelliklerini oluştururlar.
- ‘Vata doşa’ boşluk ve hava elementinin birleşiminden,
- ‘Pitta doşa’ ateş ve bir parça su elementinin birleşiminden,
- ‘Kapha doşa’ ise su ve toprak elementlerinin karışımından oluşur.
Yaşadığımız çevre, yaşam biçmimiz, beslenme alışkanlıklarımız, mevsimsel değişiklikler, duygu durumumuz ve ruh halimiz gibi birçok etken doşalarımızın denge ve dengesizliğine etki eder. Bununla birlikte her insanın doğumsal olarak sahip olduğu göz rengi, saç rengi gibi temel karakteristiklerini yansıtan bir veya iki temel doşası vardır ve bu doşa yaşam boyunca sabit kalır. Bazı insanlar yoğun olarak tek doşa özelliklerine sahipken (Pitta gibi)bazıları iki doşanın ortak özelliklerini yansıtabilirler (Kapha-Vata gibi). Yukarıda da bahsedildiği gibi çeşitli nedenlerden dolayı sahip olunan doşaların dengeleri bozulduğundaysa dengesizlik ve bunun sonucu olarak da hastalıklar ortaya çıkar.
KAPHA DOŞA
Tanımlayan Kelimeler:
Yağlı, soğuk, ağır, durağan, yoğun, pürüzsüz, yumuşak, parlak, kaygan, yapışkan, tatlı, yavaş
Temel Özellikleri:
Kapha doşa toprak ve su elementlerinin bileşiminden oluşmuştur. Kapha, bedende yapı ve dayanıklılığın temelini oluşturur, besleyici özellik gösterir. Kapha enerjisi organlarımızı oluşturan temel birim olan hücreler ve onları besleyerek koruyan sıvıları yönetir.
Dengeli Kapha Doşa’nın Fonksiyonları:
Yapının temelini oluşturur, dayanıklılık ve sağlamlık sağlar. Ağırlık, dayanma gücü, sabitlik ve canlılık verir. Nemlenmeyi ve yağlanmayı, eklem ve dokuların nemlenmesini, tüm fizyolojinin bütünlüğünü sağlar. İyileşme gücü, bağışlama duygusu, cesaret, asalet ve şefkat bu doşanın dengedeyken verdiği özelliklerdendir.
Anormal Kapha Doşa’nın Etkileri:
Vücut salgılarının sinüslerde, genizde ve diğer vücut bölgelerinde tıkanıklığa neden olacak şekilde aşırı artması, akciğer ve barsaklardaki mukozanın kalınlaşması, zihinde katılık, sabitlik, inatçılık, şişmanlık, aşırı yavaş ve ağır hareketler, durağanlık, depresyon ve aşırı uyku hali gibi durumlar kapha doşanın aşırı artmış etkinliğinden; konsantrasyon güçlüğü ve mide yanması gibi gibi durumlar ise kaphanın azalmış etkinliğinden kaynaklanır.
Temel Doşa Tipi Kapha Olan Kişiler:
Geniş yapılı bir vücuda sahip olan Kapha yapısına sahip kişileri fark etmek diğer tiplere göre daha kolaydır. İyi gelişmiş bir beden yapıları olmakla beraber genellikle fazla kiloludurlar ve kilo almaya meyillidirler. Göğüs yapıları geniş olan bu tiplerin kemik ve kas yapıları da sağlamdır ve kemikler kırılgan değildir. Bu tipin cilt yapısı kalın olduğu için tendonlar ve damarlar derinin dışından bakıldığında görünür özellikte değildir.
Kapha yapılı kişilerin ciltleri kalın, yağlı, pürüzsüz, yumuşak ve parlaktır. Cilt rengi açık, beyaz ve soluk olmakla beraber el ve ayakları soğuktur. Çok fazla terlemeyen bu tip, eğer spor yapmazsa ve beslenmesine dikkat etmezse hemen kilo alacak fakat kolaylıkla veremeyecektir. Saçlar sık, gür, dalgalı ve genellikle koyu renklidir. Gür kaş ve kirpik yapısına sahiptirler. Dişler geniş, beyaz, sağlam vedüzgün yapıdadır. Göz yapısı ise büyük ve çekici olmakla beraber genellikle koyu renklidir.
Kapha tipleri hastalanırsa tıkanıklık, fazla mukus ve vücutta su toplanması gibi belirtiler görülebilir. Sindirim yavaş olduğundan yemeklerden sonra kendilerini ağır hissederler. Yavaş yemek yerler ve hareketleri genellikle yavaştır. Kolaylıkla öğün atlayabilirler ve aşırı iştahlı değildirler. Dışkıları ise kalın ve yağlı olmakla beraber dışkılama düzenlidir. Bu tip, soğuk ve nemli havadan rahatsız olur, çabuk üşür ve genellikle sıcak yiyecekleri tercih eder.
Kapha insanları sakin, kolay öfkelenmeyen, hoşgörülü ve barışçıl insanlardır. Şefkat ve merhamet duyguları çok gelişmiştir, zor durumlarda tahammüllü ve metanetlidirler. Sakin, tatlı huylu, sevgi dolu, muhabbeti seven ve bağışlayıcı kişilerdir. Negatif olarak ise ben merkezci ve takıntılı özellikler sergileyebilirler. Uysal ve sakin huyludurlar, kolay sinirlenmezler.
Diğer insanlar kadar hızlı öğrenememelerine rağmen hafızaları çok güçlüdür. Konuşmaları yavaş, tekdüze ve ahenklidir. Uykuları oldukça derin ve ağırdır. Ayrıca çok uyumaya meyilli olan bu insanların ertesi gün dinç hissetmeleri için en az 8 saat uyumaları gerekmektedir. Nabızları ise yavaş ve sabittir.