Ayurveda’da duygusal problemleri zamanında ele alamamak, çoğu duygusal dengesizliğin kökeni olarak görülür. Bu yüzden Ayurvedik sistemde önemli olan duyguların verimli bir şekilde ele alınmasıdır.
Zaman zaman görülen kötü ruh halleri, çok çeşitli olabilir. Bunların arasında, sık sık görülen endişe veya boşluk hissi, etkinliklere duyulan heves ve alınan zevkte azalma, yorgunluk, asabiyet, toplumdan kendini çekmek, aşırı dışarı vurumcu davranışlar, aile kavgaları, zaman zaman kötü, mutsuz, duygusal olarak açmazda hissetmek, uyumada zorluk, iştah kaybı, kilo alımı, değersiz hissetme, umutsuzluk ya da kötümserlik, düşen okul notları veya iş performansı ve zayıf konsantrasyon bulunabilir.
Mevsimler ruh halini değiştirebilir. Boşanma, büyük finansal sorunlar, hastalık, bir yakının kaybı gibi büyük hayat değişiklikleri veya hayattaki zorlayıcı, stresli olaylar da aynı etkiyi yapabilir.
Zaman zaman görülen kötü ruh halleri yılda 19 milyondan fazla yetişkin Amerikalı’yı etkilemektedir. Kadınlarda görülme oranları erkeklerin iki katıdır çünkü doğumdan sonra, adet döneminden önce ve menopoz sırasında daha hassas olurlar.
Duygusal Denge: Ayurvedik Yaklaşım
Ayurveda uzmanları uzun zamandır duygusal sağlığın öneminin farkındadır. Bu doğal sağlık bilimi, duyguları hayat boyunca dengede tutmak için çeşitli stratejiler ve özel tavsiyeler sunar.
Ayurvedik bakış açısından duygusal kötü sağlık bireylerin hisleri, duyguları ve düşünceleri arasındaki koordinasyon eksikliğinden kaynaklanır. Ayurvedik görüşte kalp ve zihin çok yakından bağlantılıdır. Bağlantı zayıfladığında problemler doğar. İlginç bir şekilde Ayurveda’da kalp bilincin minderidir. Ana Ayurvedik kaynak metni "Chakara Samhita”, "hridaye chetana sthanam” cümlesiyle "bilincin minderinin kalpte olduğunu” bildirir.
Ayurvedik metinler kalbi "Hrdaya” kelimesiyle anlatır. Bu Sanskritçe kelime her biri ayrı anlam taşıyan üç kısımdan oluşur, Hr almak, Da vermek, Ya ise hareket etmek manasına gelir. Kalbin esas özellikleri bu Sanskritçe isimde bulunur, almak, vermek ve hareket etmek. Daha ileri olarak Mahata (büyük) ve Artha (amaca hizmet eden) olarak tanımlanır ve bu da Ayurveda’da çok önemli işlevleri olan bir organ olduğu anlamına gelir. Chakara metinleri kalbi "tüm zihinsel ve fiziksel aktivite için zorunlu” olarak anlatır, çünkü bütün his algısı, kalbe dayanır. Aynı zamanda Pranayatana olarak anlatılır, "bilincin ve zihnin minderi”. Ayurveda’da kalp o kadar önemlidir ki, evin temel direğine benzetilir. Onun desteği olmazsa, ev çöker.
Ayurveda’da Duyguları Ele Almak Önemlidir
Ayurvedik görüşte, duygusal problemleri zamanında ele alamamak, duygusal dengesizliklerin kökeni olarak görülür.
Bazı insanlar duyguları çabuk ele alabilirler, bu da duyguları salıverebildikleri ve hayatlarına devam ettikleri manasına gelir. Başkaları için ele alma veya düşüncelerin "pişmesi” daha yavaş olur. Bu yüzden uzun süre boyunca olumsuz izlenim onlarla kalır ve güncel düşünceleriyle duygularını etkileyerek, kötümser bir ruh haline sebep olur.
Ayurveda ve Duygusal İşleme – Agni’nin Rolü
Sindirim ateşi, agni, yemeklerin sindirilmesinden sorumludur. Fakat vücudunuzun her hücresinde ve her alt doshada (subdosha, doshaların, çeşitli görevleri üstlenen alt türleri) agni veya metabolik mekanizma bulunur. Antik metinlere göre doshalar ve alt doshalar fizyoloji ve zihnin çeşitli fonksiyonlarını üstlenen Ayurvedik yönetim sistemleridir. Alt doshalar yardımcı yöneticilerdir.
Duyguları ele almanın veya duyguları işlemenin nasıl işlediğini anlamak için Pitta’nın kalp ve duyguları ele almakla ilgili olan alt doshalarından biri olan Sadhaka Pitta’nın işlevine bakalım.
Sadhaka Pitta’yla ilgili agni, duyguları ele almaktan sorumludur. Bu agninin adı Sadhaka Agni’dir. Sadhaka Agni, nörohormonları etkiler. Nörohormon, nöron hücreleri tarafından üretilip salgılanan tüm hormonlardır. Bu hücreler beyinde, omurilikte ve aynı zamanda kalpte yer alır. Kalpte yer alan nörohormonlar, bireyin durumu nasıl değerlendirdiğine bağlı olarak beyne kötü bir ruh hali veya mutluluk bildiren sinyaller gönderirler.
Bu sayede, düşük (dengesiz) Sadhaka Agni’ye sahip bir kişi, yıllar önce gerçekleşen olumsuz bir durumu hatırlayabilir. Eğer duygu henüz ele alınmamışsa (sindirilmemişse) ve hala kalp ve zihinde yer tutuyorsa, hafıza yıllar önce hissedilen duyguyu uyandırır ve sonuç kötü bir ruh hali olur. Bu tepki Sadhaka Agni’nin zayıf olmasındandır ve kişi o tecrübeyi düzgün olarak sindirememiş veya ele alamamıştır.
Dengeli Sadhaka Agni’si olan bir kişi olumsuz duyguları uygun bir şekilde, acılı bir izlenim bırakmayacak şekilde işler. Bu kişi yıllar önce olan olumsuz bir durumu hatırlayabilir fakat hatıradan etkilenmez çünkü Sadhaka Agni’si güçlüdür. Travmatik bir olayın sonrasında bile, bu kişi "Ne olduysa oldu ve ben iyi olacağım” şeklinde düşünebilir. Tecrübeyi çabuk ele alırlar ve bırakabilirler. Buna rağmen her tecrübenin, her bireyde yarattığı travma derecesine göre, kalp, vücut ve zihin tarafından kendi sindirilme zamanı vardır.
Düşük Sadhaka Agni’ye Ne Sebep Olur?
Ayurveda düşük Sadhaka Agni için çeşitli sebepler ve çözümler verir. Sebepler arasında yanlış yiyecekler, zayıf sindirim, "ama”nın (toksinlerin) birikmesi, Sadhaka Agni’yi kötüleştiren davranışlarda bulunmak, duygusal olarak olumsuz bir ortamda yaşamak, çevresel toksinlere devamlı olarak maruz kalmak, doğal olmayan zorlayıcı ortamlar ve destekleyici olmayan insanların arasında bulunmak yer alır.
Ek olarak genetik de rol oynar. Bazı insanlar, düşük, dengesiz Sadhaka Agni ile, bazıları çok dengeli Sadhaka Agni ile bazıları da yüksek ve düşük arasında gidip gelen değişken agni ile doğar.
Sizin Sadhaka Agni’niz Ne Kadar Dengeli?
Belirtiler
Eğer bir kişi büyük ya da basit kararları vermekte zorlanıyorsa, bu Sadhaka Agni’nin düşük olduğuna işaret edebilir. Bu durumda eğer ama (toksinler) birikmişse ve vücudun mikro iletişim kanallarını tıkıyorsa, kötü ruh haline sebep olur.
Başka bir belirti, bir durumun olumlu ve olumsuz taraflarını belirleme yetisinin kaybolmasıdır. Örnek olarak, bir insanın iyi bir arkadaş olup olmayacağına karar vermeye çalıştığınızı düşünelim. Eğer Sadhaka Agni düşükse ve kanallar (shrotalar) tıkalıysa, "bu kişi benim için çok kötüdür” diyerek kişinin bütün olumlu özelliklerini göz ardı edebilirsiniz. Veya tersi olarak körü körüne sizin için çok iyi olduğuna inanarak, kötü taraflarını görmezden gelirsiniz. Sadhaka Agni düşük olduğunda her şeyi muhakeme yeteneğiniz zarar görebilir, mesela araba veya ev alırken, ya da bir arkadaş seçerken. Bu problem çocukları da etkileyebilir; yavaş Sadhaka Agni sebebiyle ayrım yapma yeteneklerini kaybedip okulda soruları doğru cevaplayamazlar.
Aşırı derecede huzursuz hissetmeden sakince oturamamak da bir belirtidir. Neredeyse herkes zaman zaman huzursuz hisseder ama bu zorluk devam ederse, düşünceleri yeterince çabuk sindirmek konusunda bir problem olduğunu gösterir.
Sabır eksikliği düşük Sadhaka Agni’nin bir başka belirtisidir. Eğer bir kişi bağlılıklarını sürdürmekte veya günlük işlerini yapmakta zorluk yaşıyorsa ve hedeflerine ulaşmakta başarısız oluyorsa bu yavaş Sadhaka Agni’nin sonucu olabilir. Bu tip insanlara bir örnek sürekli erteleyen, asla işini bitirmeyen ve bu sayede başarılı olamayan insanlardır.
Düşük Sadhaka Agni kaynaklı bir başka belirti, normal şeylerden zevk alamamaktır. Bir kişi yeterince komik olduğunu düşünmediği için sosyal etkinliklerden kaçabilir, diğerlerine oranla değersiz olduğunu düşünebilir. Böyle bir kişi için eskiden eğlence veren etkinlikler bile can sıkıcı olmaya başlar.
Eğer dengesiz Sadhaka Agni iyileştirilmezse, dhi, dhriti ve smriti (öğrenmek, hafızada tutmak ve hatırlamak) arasındaki koordinasyon zaman içinde bozulabilir ve kişi artık hayatın büyük ya da küçük zevklerinden mutluluk hissetmez. Gitgide daha keyif verici aktiviteler peşinde olsalar da aldıkları keyif azalır. Zihin ve kalp arasındaki bu koordinasyon eksikliği düzeltilmezse, kişinin duygularının, düşüncelerinin ve hareketlerinin kontrolünü kaybettiği bir ruh hali oluşabilir.
Ayurveda’dan Çözümler
Bir insan düşük Sadhaka Agni’yle doğsa da, sonradan zayıf diyet, yaşam tarzı veya davranışlarla edinse de çözüm aynıdır: iyiliği besleyen teknikler yoluyla dengeyi tekrar kurmak. Bu Ayurvedik bir diyet takip edilerek, Ayurvedik bitkisel formüller ve meditasyon kullanılarak, günlük rutine ve yaşam tarzına ayarlamalar yapılarak ve dahasıyla başarılır.
Organize edici prensibe "Sattva Vijaya” denir. Bu "Sattva ile başarmak” anlamına gelen Sanskritçe bir terimdir. Sattva üstün benliğin pozitif, saf özellikleri anlamına gelir. Bu tecrübe birkaç çeşit Ayurveda tekniğini kullanarak beslenir ve genişler. Kişi, farkındalığın bu güçlü, sessiz alanıyla ne kadar bir olursa o kadar keyifli, mutlu ve duygusal olarak dengeli hisseder. Bunun sebebi bu üstün alanın kendisinin denge, mutluluk ve eşitlik olmasıdır.
Ayurvedik terapiler, kalp, zihin ve kişinin kendisi arasındaki bağlantıyı tekrar sağlamaya yardım eder. Bunlar arasında kişinin Sattva’da (istikrarlı, sürekli bir denge ve mutluluk hali) daha oturmuş olmasını sağlayan diyetsel, bitkisel, davranışsal ve çevresel taktikler bulunur.
İkinci kısımda uzun dönemli duygusal dengeye yardımcı olan çok sayıda Ayurvedik model, bitkiler, yaşam stili değişiklikleri, baharatlar ve diğer seçimler anlatılacaktır.